"Tunneldoseren" moet ongevallen vermijden: wat is dat en hoe werkt het?

Woensdag zorgde een ongeval met een vrachtwagen voor enorme schade in de Beverentunnel in de Antwerpse Waaslandhaven. De tunnel was dicht van 7.45 uur tot 15 uur. Toeval of niet: later die dag kondigde het Agentschap Wegen en verkeer (AWV), de beheerder van de tunnel, aan dat ze vanaf maandag 2 december bij file het verkeer in die tunnel gaat “doseren”, net om ongevallen te vermijden. De twee gebeurtenissen hebben nochtans niets met elkaar te maken.

Hoe werkt tunneldosering concreet?

Daar heb je signalisatieborden boven de weg voor nodig die de weggebruikers met groene pijlen en rode kruisen laten zien op welke rijstroken ze mogen rijden en welke rijstroken verboden zijn.

Op de Antwerpse ring van Beveren naar Stabroek (R2) zijn er in de Beverentunnel twee rijstroken. In de spits staan er vaak files. Die hebben te maken met de drukte aan de afritten naar de haven of met de wachtrijen aan de tolhuisjes aan de Liefkenshoektunnel. Verstrooide of gehaaste bestuurders botsen dan soms op hun voorligger, met soms zware gevolgen.

Vanaf maandag 2 december kan AWV bij file de toegang tot de tunnel met groene pijlen en rode kruisen beperken tot één i.p.v. twee rijstroken. Zo kan de tunnel filevrij worden.

Waarom in de Beverentunnel?

Op de R2 richting Nederland gebeuren er in de Beverentunnel geregeld ongevallen, zegt AWV. Meestal gaat het om ongevallen in de staart van de files die ontstaan tijdens de spitsuren. In 2018 telde AWV 27 ongevallen, in 2019 waren het er tot nu toe al 26. Bij veel van die ongevallen waren vrachtwagens betrokken. Omdat een ongeval in een tunnel een veel groter veiligheidsrisico stelt dan een ongeval in open lucht is het zeer belangrijk om die ongevallen zoveel mogelijk te voorkomen.

“De tunneldosering wordt automatisch ingeschakeld wanneer er file wordt gedetecteerd op minstens één van de vijf meetlocaties (magnetische lussen in de weg, red.) in of net na de tunnel”, zegt AWV. “In dat geval zal automatisch de linkerrijstrook voor de Beverentunnel ‘afgekruist’ worden. Het dynamisch signalisatiebord boven de linkerrijstrook toont dan een rood kruis en het verkeer op de linkerrijstrook moet tijdelijk uitwijken en invoegen op de rechterrijstrook."

Beter ongevallen voor de tunnel dan in de tunnel.

"Eens in de tunnel zijn weer alle 2 de rijstroken volledig beschikbaar en kan het verkeer vlot rijden. Als er geen file meer wordt gedetecteerd op de meetlocaties of de filestaart schuift op en komt voor de tunnel te staan dan schakelt het systeem zichzelf automatisch weer uit. Simulaties leren dat het systeem zo enkele keren per dag op piekmomenten zal ingeschakeld worden."

Dus Wegen en Verkeer gaat bewust file creëren op een bepaalde plaats, om te voorkomen dat er file staat op een andere plaats?

Ja, daar komt het dus op neer. Het verkeer staat zo niet meer stil in de tunnel, maar ervoor. “Omdat een ongeval in een tunnel een veel groter veiligheidsrisico inhoudt dan een ongeval in open lucht, is het zeer belangrijk om die ongevallen zoveel mogelijk te voorkomen,” aldus AWV. Het is nu eenmaal makkelijker om ongevallen af te handelen buiten dan in tunnels. Gebeurt er met een vrachtwagen toch een ongeval in de tunnel, dan heb je soms takel- en kraanwagens nodig, en die hebben minder manoeuvreerruimte in dan buiten de tunnel.

Verkleint het aantal ongevallen in de tunnel? Gebeuren er dan méér aanrijdingen net voor de tunnel?

Voor alle duidelijkheid: het ongeval met de vrachtwagen die vanochtend de verlichting aan het plafond heeft beschadigd, zou zelfs bij tunneldosering niet voorkomen zijn. Het ongeval had namelijk te maken met een defecte klep van een container die vervolgens de ravage heeft veroorzaakt.

Is tunneldosering een revolutionair idee?

Neen. Nederland past het al een tijd toe in enkele van haar grote tunnels. Rijkwaterstaat, het Nederlandse AWV, kijkt vooral naar brandveiligheid. Bij brand blazen de tunnelventilatoren de rook en hitte in de rijrichting uit de tunnel. Dat is alleen goed als er voorbij de brand geen file staat, omdat anders alle mensen in deze file in de rook komen te staan. Daarom zorgen ze er bij een aantal filegevoelige tunnels voor dat het verkeer niet stil komt te staan in de tunnel

In de Leidsche Rijntunnel op de A2 bij Utrecht wordt volgens de afspraken gestart met tunneldosering zodra een file de tunneluitgang tot op 2.000 meter nadert. Een filevrije zone is daar  noodzakelijk, zegt Rijkswaterstaat, zodat in het geval van een calamiteit in de tunnel het verkeer alsnog de tunnelbuis uit kan rijden.

Gebeuren er meer ongevallen in tunnels?

Neen. De Kennedytunnel is bijvoorbeeld bekend voor het relatief hoge aantal aanrijdingen maar dat heeft eerder te maken met het feit dat veel weggebruikers tussen Linkeroever en Antwerpen wisselen van rijstrook om de juiste afrit te bereiken. Daardoor gebeuren er vaak aanrijdingen maar die zijn tegenwoordig met de snelheidsbeperking van 70 km/u beperkt qua schade. Maar de files zijn natuurlijk navenant lang.

Zullen er nog tunnels volgen?

Het Agentschap Wegen en Verkeer voert in de Beverentunnel duidelijk een test uit. Verkleint het aantal ongevallen in de tunnel? Gebeuren er dan méér aanrijdingen voor de tunnel? Dat moet ze meten. Alleen zo kan ze nagaan of het een verstandige maatregel is.

Er zijn natuurlijk nog filegevoelige tunnels. Denk maar aan de Vier-Armentunnel op de ring rond Brussel, of de Craeybeckxtunnel op de E19. Ook daar hetzelfde dilemma: leidt “filedosering” tot méér files en dus ongevallen voor de tunnels of is het netto-effect in/uit de tunnel net positief?

Beluister het gesprek met Hajo Beeckman in 'De Wereld Vandaag':

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'

Lees ook: