Van de sokkel getild

De vzw Hand in Hand tegen Racisme houdt zich bezig met de dekolonialisering van het straatbeeld, ze openden vroeger al de discussie over straatnamen en standbeelden van kolonisatoren. Toen we aan Stella Nyanchama Okemwa vroegen om er een beeld uit te kiezen om naartoe te trekken voor een gesprek, koos ze voor het beeld van de koloniaal Camille Coquilhat in het Albertpark in Antwerpen. Ward Bogaert ging met Stella naar het beeld en hij nam ook collega Koen Fillet mee, die zich de laatste weken ook in het debat gemengd heeft. Wat moet er al dan niet gebeuren met deze beelden?

Het is niet voor het eerst in de geschiedenis dat beelden beschadigd of neergehaald worden. Beeldenstormen zijn er al zolang er beelden zijn, zo lijkt het wel. Ligt er altijd een soort scheve machtsverhouding aan de grondslag van beeldenstormen door de tijden heen - of is de ene beeldenstorm de andere niet? En welk effect hebben beeldenstormen doorgaans? We praten erover met moraalfilosoof Patrick Loobuyck. Hoe staat hij zelf in de discussie rond de standbeelden van Leopold II? Welke mogelijke oplossingen ziet hij?

In deze verhitte tijden kwamen ook verschillende tv-reeksen en films onder vuur te liggen. Onelinevideodiensten begonnen racistische inhoud offline te halen. De film “Gone With the Wind” verheerlijkt racisme en moest dus verdwijnen. In de comedyreeks “Little Britain” zitten blackfaces - blanken die zichzelf zwart schminken - en dat vonden ook de makers zelf ondertussen “not done”.  En zelfs “Fawlty Towers” kwam onder vuur te liggen, wegens een scène waarin majoor Gowen het n-woord gebruikt. Voor sommigen de stap te ver…  dit begint naar censuur te ruiken? Benieuwd hoe Jan Eelen - maker van komische programma’s “In de Gloria”, “De Ronde”, “Het Eiland”, “Callboys” naar deze evolutie kijkt. Zitten er in zijn eigen werk scènes die hij ondertussen niet meer zou maken?

Je kan ook een boom opzetten over hoe zwarten vroeger in strips afgebeeld werden. Jef Nys beeldde zwarten af als primitieven met dikke lippen en een been door hun neus, bijvoorbeeld in het Jommeke-album “De Njamnjambloem” uit 1955. Hoe kijken de erven van Jef Nys naar die oude verhalen die nog steeds gelezen en voorgelezen worden. We praten erover met Sarina Amhad-Nys, kleindochter van Jef Nys die zelf ook albums van Jommeke getekend heeft.

De overtreffende trap nog van een beeld van z’n sokkel halen of een beeldenstorm is regelrecht gewist worden uit de geschiedenisboeken, de fameuze “damnatio memoriae”. Max Vryens zocht samen met professor Oudheid Herbert Verreth hoe en waarom dat sommige historische figuren overkwam. En … als we dat vandaag kunnen navertellen wil het zeggen dat dat zelden echt lukt?