Verschillende landen schorten gebruik AstraZeneca op, maar volgens België is dat niet nodig: wat weten we?

Wat is er gebeurd?

In Denemarken wordt het gebruik van het AstraZeneca-vaccin voorlopig opgeschort. "Dit gebeurt na meldingen van ernstige gevallen van bloedklonters bij mensen die zijn gevaccineerd met het vaccin", meldt het Deense gezondheidsinstituut in een persbericht. In Denemarken zou één persoon overleden zijn aan een trombose door zo'n bloedklonter.

"Op dit moment kan er niet worden geconcludeerd dat er een verband is tussen het vaccin en de bloedklonters", benadrukt het gezondheidsinstituut. Uit voorzorg worden geplande vaccinaties voorlopig toch geannuleerd. Wie al een eerste prik met het AstraZeneca-vaccin kreeg, zal voorlopig geen tweede dosis krijgen.

In Oostenrijk is eerder deze week een partij AstraZeneca-vaccins aan de kant gezet, nadat soortgelijke bijwerkingen waren genoteerd. Vier mensen kregen bloedklonters en een persoon overleed aan een trombose.

Van verschillende bronnen horen we dat het mogelijk om een en dezelfde partij vaccins gaat, die aan zowel Oostenrijk als Denemarken is geleverd. 17 EU-landen hebben van die partij een levering ontvangen. Volgens het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) zijn er geen vaccins uit die partij in ons land terechtgekomen, maar wel bijvoorbeeld in onze buurlanden Frankrijk en Nederland.

Vanmiddag hebben nog andere landen die een levering van die partij vaccins hebben gekregen aangekondigd voorlopig de vaccinaties met het AstraZeneca-vaccin minstens deels op te schorten. Het gaat om IJsland en Noorwegen. Eerder hebben de Baltische staten beslist het omstreden lot voorlopig niet te gebruiken. Ook Italië legt een lot aan banden, opmerkelijk want volgens het EMA zijn geen vaccins uit de eerder vermelde partij in Italië beland.

Worden die bloedklonters veroorzaakt door het vaccin?

"Er is voorlopig geen enkele aanwijzing dat het vaccin deze bloedklonters veroorzaakt heeft", benadrukt het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Er is wel een onderzoek gestart. "De voordelen van het vaccin zijn nog altijd veel groter dan de risico's."

Volgens het agentschap is het aantal gevallen van tromboses - die veroorzaakt worden door bloedklonters - niet hoger bij mensen die gevaccineerd zijn met het AstraZeneca-vaccin dan bij wie het vaccin niet heeft gekregen. Op 10 maart stond de teller volgens het EMA op 30 tromboses op 5 miljoen Europeanen die het AstraZeneca-vaccin hebben gekregen.

"Het is goed mogelijk dat die mensen ook zonder een vaccin bloedklonters hadden gekregen", zegt viroloog Johan Neyts (KU Leuven). "Maar het is goed dat dit nu grondig onderzocht wordt."

"In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld zijn tot nu toe al 20 miljoen mensen gevaccineerd met zowel AstraZeneca als Pfizer (11 miljoen dosissen van AstraZeneca, red.). Bij mijn weten is er daar geen verhoogd aantal meldingen van mensen met bloedklonters."

Hoe zit dat in ons land?

In ons land zijn er nog geen meldingen binnengelopen van bloedklonters bij mensen die ingeënt waren met het AstraZeneca-vaccin. Dat zegt het Federaal Geneesmiddelenagentschap aan onze redactie. Wel meldt een zéér kleine minderheid van wie gevaccineerd is, bijwerkingen zoals koorts en spierpijn. Maar die bijwerkingen zijn meestal mild en gaan voorbij.

België blijft het coronavaccin van AstraZeneca toedienen, zo heeft minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) vanavond beslist na advies van de Taskforce Vaccinatie en het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). "Er is geen enkele reden om onze vaccinatiestrategie bij te sturen", zegt Vandenbroucke in "Het Journaal". "Wat de Denen doen, is moeilijk te begrijpen. Er sterven geregeld mensen aan bloedstollingsproblemen, maar het is helemaal niet zo dat mensen die met AstraZeneca zijn gevaccineerd meer sterven door bloedstollingsproblemen. Er is geen enkele aanwijzing in die zin."

"Het is een overwegen van voor- en nadelen", legt Steven Callens, professor inwendige ziekten (UZ Gent) uit in "Nieuwe feiten" op Radio 1. "Wanneer er zeer frequente bijwerkingen zouden zijn of er in België ook soortgelijke bijwerkingen (red. zoals in Denemarken) zouden zijn, zal de overheid niet twijfelen om ook hier de vaccinatie tijdelijk stil te leggen. Maar dat is vooralsnog niet het geval."

Vaccinoloog Isabel Leroux-Roels van het UZ Gent zei eerder vandaag al dat het geen goed idee zou zijn om het vaccin op te schorten. "Het plaatst het vaccin en de campagne in een negatief daglicht terwijl dat niet meteen nodig is", vertelt ze aan VRT NWS.

Leroux-Roels verwacht ook geen onderrapportering van bijwerkingen. "De vaccinatiegegevens van iemand worden heel goed bijgehouden. Met welk vaccin is die gevaccineerd? Met welk lot van dat vaccin? Welke diagnoses worden gesteld bij die persoon? Door al die data te koppelen, kan je dat heel goed opvolgen."

Wat betekent dit voor het AstraZeneca-vaccin?

Het is hoe dan ook een nieuwe deuk in het imago van het AstraZeneca-vaccin na de hetze of het vaccin dan niet en dan wel werd aangeraden aan 55-plussers. Het is ook koren op de molen voor de antivax-beweging.

De Deense autoriteiten wachten nu het onderzoek van het EMA af of ze daarna het AstraZeneca-vaccin opnieuw gaan gebruiken. Net geen 20 procent van de gevaccineerden in Denemarken kreeg tot nog toe het AstraZeneca-vaccin. In ons land is die verhouding iets groter, een derde van de gevaccineerden bij ons kreeg dat vaccin.

De vaccinaties met het AstraZeneca-vaccin worden er nu voor zeker vier weken uitgesteld, een streep door de rekening van de Deense vaccinatie­strategie. De Denen doen het op Europees vlak bijzonder goed. 11,5 procent van de volwassen Denen kreeg al een eerste dosis en 4,4 procent is volledig gevaccineerd. Ter vergelijking, in ons land is dat respectievelijk 7,2 procent en 3,8 procent.

Herbeluister het gesprek met viroloog Johan Neyts uit "De wereld vandaag":

Bron: vrtnws.be en De wereld vandaag