Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Alles begint bij luisteren

Radio 1 Sessies

album van de week

classic album van de week

ontbreekwoordenboek

De Wereld van Sofie

"Voor iets dat zo complex is als de coronapandemie doe je best geen beroep op gezond verstand"

di 29 sep. - 10:45

Corona bestrijden is eigenlijk simpel: je moet gewoon je gezond verstand gebruiken. We hebben het de voorbije maanden ettelijke keren gehoord, misschien wel dagelijks. Maar hoe gezond is dat verstand van ons eigenlijk? Hoe ver komen we daar mee? Een vraag voor hoogleraar filosofie aan de UGent, Johan Braeckman,
Johan Braeckman

"Gezond verstand is een term die al in de Klassieke Oudheid heftig bediscussieerd werd" zegt Johan Braeckman in 'De Wereld van Sofie'. "Onder andere Aristotles had het al over wat we precies onder gezond verstand kunnen verstaan. Men sprak in de oudheid over de 'sensus communis'. In het Engels weerklinkt dat vandaag nog: ‘common sense’. 'Common': dat wat gemeenschappelijk is, gezond verstand is dan wat iedereen spontaan denkt. Als je tot een gemeenschap behoort en iedereen zit op dezelfde lijn, dat is dat 'common sense '. Wie daar tegenin gaat die gebruikt zijn gezond verstand niet."

Maar wat de meerderheid denkt is daarom nog niet juist. Braeckman: "Iets waar filosofen zich al snel vragen bij stelden. Het was vooral René Descartes die radicale twijfels naarvoren bracht. Want het is moeilijk om aan te duiden wat dat gezond verstand nu eigenlijk is. Alsof het spontane wijsheden zijn die zomaar oppoppen in je brein, waar je geen argumentatie voor nodig hebt.  Het is wat evident is, een kind kan dat zien. Descartes begreep dat daar een groot risico in schuilt. Voor Aristoteles, bijvoorbeeld, was het vanzelfsprekend dat vrouwen inferieur zijn aan mannen, of dat slavernij iets  ‘natuurlijk’ was, of de aarde het centrum was van het heelal. Je moest wel gek zijn om daar aan te twijfelen. "

Contra-intuïtief

Veel wetenschappelijke kennis is eigenlijk contra-intuïtief. Braeckman: "Galileo Galilei zei al: "wetenschappelijke kennis verzet zich tegen de tirannie van het gezond verstand." Mensen denken bijvoorbeeld dat zware voorwerpen sneller vallen dan lichte, terwijl dat helemaal niet zo is. Ze vallen even snel zoals Galilei aangetoond heeft.  Maar voor veel mensen is dit contra-intuïtief. Tot de dag van vandaag kunnen zelfs geschoolde mensen zich daarin vergissen."

"Onze natuurlijke spontane manier van redeneren kan mis zijn. Nog een voorbeeld:  als je een met een rechte blaaspijp een pijltje wegblaast, dan volgt dat een rechte baan. Als je een pijltje met een kromme blaaspijp wegblaast, wat voor baan volgt het pijltje dan? Veel mensen zullen zeggen: een kromme baan, maar die baan is evenzeer recht.  Kijk ook naar de coronacijfers, exponentiële groei blijkt ook moeilijk te vatten.  Als een waterplant zich elke dag verdubbelt en na 50 dagen in je vijver halfvol, dan lijkt het contra-intuïtief dat je vijver hélemaal vol is de dag nadien. Maar het is wel zo."

Gezond verstand en corona

Is het dan eigenlijk wel een goed idee van de overheid om in de coronacrisis een beroep te doen op het ‘-gezond verstand van de burger? Braeckman:"Wat de overheid  hier eigenlijk bedoelt: iemand gebruikt zijn gezond verstand als hij doet wat wij voorschrijven of beweren. En dat botst op weerstand. Want als mensen al gezond verstand gebruiken, dan doen ze dat elk op hun eigen manier. Ik zou eerder investeren in extra uitleg: waarom die maatregelen deugen, welke wetenschappelijke kennis daarachter zit, waarom het verstandig is om te doen wat men voorschrijft. En daarbij moet je de discussies niet uit de weg gaan. Experts spreken elkaar soms ook tegen. Maar je moet dus geen beroep doen op een vermogen van mensen waarvan we niet goed weten of het hier wel werkt. Zeker voor zoiets complex als een pandemie, daar heb je geen spontane heldere kennis over."

Lees ook:

Lees ook:

Blijf op de hoogte

Ontdek de beste podcasttips, beluister het meest recente nieuws en doe mee aan exclusieve acties.

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet