Waar is de koning als je hem nodig hebt?

De Nederlandse politieke partijen slagen er maar niet in om een nieuwe regering te vormen. Na de VVD-politica Edit Schippers is het nu aan PVDA-r Herman Tjeek Willink om te proberen een coalitie te smeden. Maar het is moeilijk, zegt Bernard Hammelburg. Want er speelt een persoonlijke afkeer tussen de voorzitters van D66 en Christen Unie.

In het verleden speelde de koning, en m.n. Koningin Beatrix, een belangrijke rol in het ontmijnen en vormen van coalities. Het was zelfs zo dat ze discreet de regeringsvorming in een bepaalde richting duwde, aldus Bernard Hammelbrug. Zo kwam onder haar impuls de eerste paarse regering tot stand.

Willem-Alexander heeft heel wat minder speelruimte. Sinds 2012 werd de macht van de koning ingeperkt en kreeg de Tweede Kamer een centrale rol in de formatiebesprekingen. Het is de voorzitter ervan die opdrachten geeft en informateurs en formateurs aanstelt. “Dat heeft als voordeel dat het democratisch en transparant is”, zegt Hammelburg.

Maar als het moeizaam loopt, kan een discrete bemiddelaar met moreel gezag helpen de knopen te ontwarren. Willem-Alexander heeft voorbije jaren veel respect afgedwongen bij publiek en politiek. “Sommigen zouden hem nu graag opnieuw betrekken in de formatiebesprekingen, maar je kan de klok niet meer terugdraaien”, meent Hammelburg. “Ik geef Willink, die ook vicevoorzitter van de Raad van State is, een behoorlijke kans op slagen. Al wordt het wellicht na Prinsjesdag in september eer we een nieuwe regering hebben.”