Waar komt de minuut stilte vandaan?

Vijf minuten

Waar komt die minuut stilte vandaa? "Het antwoord op die vraag is nog niet zo eenvoudig. Want er is -zoals over de meeste dingen in het leven - geen eensgezindheid over.

Volgens sommigen is de minuut stile ontstaan tijdens de Eerste Wereldoorlog in de zoo van Den Haag.  In 1915 werd daar het Internationaal Congres van de Vrouw georganiseerd. Een van de sprekers was Rosika Schwimmer, een bekende feministe en pacifiste. In het vuur van haar betoog riep ze uit: En dan nu een minuut stilte tegen de verschrikkingen van de oorlog! Maar dat was dus een eerder een vorm van protest, een statement, en niet zozeer een manier van herdenken. Dus kunnen we Rosika Schwimmer misschien toch niet als de grondlegger van de minuut stilte beschouwen.

Die eer komt eerder Edward George Honey toe. Dat was een Australische oorlogsveteraan en journalist die in Londen beland was. In mei 1919 schreef hij een brief aan de London Evening News waarin hij pleitte voor vijf minuten stilte om alle doden van de Eerste Wereldoorlog te herdenken. Honey zag het groots. Hij vond dat heel het openbare leven vijf minuten moest stilvallen. Op straat, in de theaters, in de kerken,... Het ergerde hem dat de Eerste Wereldoorlog geeïndigd was met feestgedruis. Hij vond dat een jaar later alleen stilte nog gepast was."   

"Hij was op het idee gekomen tijdens een treinreis een paar jaar eerder.  Er werd toen op de trein omgeroepen dat de koning overleden was, en de reizigers waren zo geschokt dat ze vijf minuten geen woord meer konden uitbrengen. En dat moment wou hij opnieuw creëren op 11 november 1919. Honey pleitte voor vijf minuten stilte, het zijn er toen uiteindelijk twee geworden.

De lengte van de 'minuut' stilte varieert nogal. Na de recente aanslag in Christchurch werd er bijvoorbeeld ook twee minuten gezwegen en ook in Nederland houdt men traditioneel twee minuten stilte."

Damschreeuwer

Soms wordt de minuut stilte bruusk verstoord. Zo werd op 4 mei 2015 tijdens de jaarlijkse Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam de stilte onderbroken door de schreeuw van een man. Met massale paniek tot gevolg, omdat de aanwezigen dachten dat er een aanslag gebeurd was. De 'Damschreeuwer' werd meteen opgepakt en veroordeeld tot 16 maanden cel.

Stijn Tormans is de man gaan opzoeken: "hij was een dakloze die een heel moeilijk leven achter de rug had, verslaafd geweest aan drugs, op straat beland,...  Waarom hij toen is beginnen roepen?  Hij vond: 'alle mensen op de Dam herdenken nu doden die we niet eens meer kennen, voor mensen zoals ik, de daklozen, is er geen aandacht.' Zijn schreeuw was dus een schreeuw om aandacht."

Dat iemand zo zwaar gestraft wordt voor het verstoren van de stilte zegt veel over de waarde die we er aan hechten. "Het is een vaste traditie geworden, maar we moeten oppassen voor een inflatie. Als er te pas en te onpas een minuut stilte gehouden wordt, zijn we ver verwijderd van de bedoeling van Edward George Honey."

Lees ook