De Tour Vandaag
Waarom gebruikt de socialistische zuil al jaren het woord 'Vooruit'?
vr 11 sep. - 8:41
“In Gent hebben de socialisten die naam aangenomen in 1881”, begint Geert Van Goethem, directeur van het Instituut voor Sociale Geschiedenis in Gent.
“Men gaf die naam aan een initiatief, een bakkerij en zagen het als een coöperatieve beweging. Zo is het gestart, heel klein. En dat is ook het prille begin van de socialistische beweging.”
Inspiratie uit Duitsland
De naam was niet alleen bedacht voor de bakkerij. Ze komt overgewaaid uit Duitsland. “De Gentse socialisten haalden de inspiratie uit Duitsland waar de Duitse socialisten vanaf 1871 deelnamen aan verkiezingen en daar successen binnenhaalden. Dat inspireerde de socialisten hier om de aanvankelijk revolutionaire beweging om te vormen naar een hervormingsbeweging, zodat ze konden deelnemen aan verkiezingen. De Duitse socialisten hadden hun partijblad ‘Forwards’ genoemd, en vandaar dus de referentie”, zegt Van Goethem.
De socialistische partij in België was dus in eerste instantie een Gents initiatief. “Die bakkerij was heel succesvol”, vertelt Van Goethem. “Niet omdat ze goedkoop brood verkochten, want het was zelfs iets duurder. Maar ze boden via het brood een hele reeks van sociale diensten aan. En in 1880 was er nog geen ziekteverzekering, werkloosheidsverzekering enz. Via dat iets duurdere brood gaf Vooruit een stuk ziekte en werkloosheidsverzekering.”
Historisch patrimonium en apotheken
Voorruit bestaat nog steeds. Maar sinds de staat het systeem van sociale zekerheid heeft overgenomen en er een institutionele sociale zekerheid kwam, moet je jezelf niet meer via een brood verzekeren. “De Vooruit is zich dan beginnen concentreren op twee belangrijke acties: enerzijds het beheer van het historisch patrimonium, waar het kunstencentrum Vooruit deel van uitmaakt. Dat was het feestpaleis van de beweging. Het gebouw op de plek waar het kunstencentrum nu staat, werd opgetrokken in 1913. De Gentse socialististen waren niet alleen strijders voor brood, maar ook voor rozen. Cultuur maakte dus ook deel uit van die emancipatie”, aldus Van Goethem.
“Daarnaast zorgde Vooruit ook voor de ontwikkeling van een reeks van apotheken. Momenteel zijn er zo’n 45 apotheken in Vlaanderen aangesloten bij het netwerk van Vooruit.”
Krant Vooruit
Er heeft ook een krant met de naam Vooruit bestaan. “Die krant is opgericht in 1884 en is blijven bestaan tot een eindje na de oprichting van De Morgen. Naast de krant waren er ook bedrijven, organisaties en verenigingen die allemaal de naam Vooruit droegen. Harmonieën, toneelkringen, brouwerijen, winkels, apotheken… noem maar op. In Gent was er bijna altijd een link met de socialistische beweging, maar Vooruit als naam van een vereniging bestond voordien al en is blijven bestaan”, benadrukt Van Goethem.
Is het dan begrijpelijk dat het Kunstencentrum Vooruit in Gent ongerust is over die associatie met de politiek? “Ik begrijp dat ze daar even voor moeten slikken. Anderzijds is er wel degelijk een historische link en er bestaan momenteel 60 bedrijven met de naam Vooruit die lang niet altijd socialistisch zijn.”
Van Goethem vindt de naamsverandering van SP.A een slimme zet. “Ik vind het een terug aanknopen bij een traditie van vooruitgangsdenken en dat is in feite de basis van een socialistische beweging. Tegelijkertijd lijkt het mij een zeer aantrekkelijke manier om zich naar een jonger publiek te presenteren. Dus wat dat betreft vind ik het een goeie combinatie van geschiedenis en toekomst.”
