Waarom Italianen gesticuleren

‘Dat gesticuleren bestond al bij de oude Romeinen’, vertelt Houtman.’ Op fresco’s in Pompeï zie je heel wat handgebaren afgebeeld staan die ook vandaag nog bestaan. De Napolitaan Adrea de Jorio schreef er in 1832 zelfs een boekje over, letterlijk een ‘handleiding’ met de meest gebruikte gebaren, het eerste naslagwerk over body language ooit.’

Maar waar komt dat gesticuleren vandaan? ‘Voor een deel ligt het in de Italiaanse volksaard. Voor Italianen is het leven één groot theater. In drukke steden als Napels heb je ook handgebaren nódig om je tussen al dat kabaal verstaanbaar te maken.’

Maar er is ook een historische verklaring waarom lichaamstaal zo’n belangrijke rol speelt in de Italiaanse cultuur. ‘Italië was tot laat in de 19de eeuw één groot lappendeken van hertogdommen en stadsstaatjes, met elk hun eigen dialect. Om met elkaar te communiceren hadden de inwoners van die verschillende regio’s handgebaren nodig om die dialecten te overstijgen.’

En terwijl de Italiaanse dialecten stilaan verdwijnen, blijft de gebarencode wél bestaan. ‘Het is het eerste wat Italiaanse ouders aan hun kinderen leren. Italianen zijn niet zo’n taalvaste mensen, zelfs hogeropgeleiden zondigen vaak tegen de grammatica, maar de gebarencode: daarin zijn ze wél heel strikt.’

Leren gesticuleren: een ‘handleiding’ tot de typische Italiaanse lichaamstaal

Duim en vingers samenvouwen tot een zakje, een balzakje zeggen sommigen - beter bekend als ‘mano a borsa’

In de beleefdste vorm betekent het ‘Kom eens terzake’. Maar het kan ook betekenen: ‘Je verkoopt onzin’ of ‘Je bent met mijn kl*ten aan het rammelen’.

Met de bovenkant van je hand langs je kin scheren.

Ook hier bestaan gradaties.

- Doe je het kalm en sereen, dan betekent het: ‘Boeit me niet’
- Doe je het heel uitgesproken en agressief, dan betekent het ‘Rot toch op’

Met je vinger een kuiltje draaien in je wang

- Betekent dat je het eten lekker vindt.
- Het geniale aan dit gebaar is dat je al kunt duidelijk maken dat je van het eten geniet terwíjl je nog aan het eten bent, nog voor je eerste hap is uitgekauwd. En daar rékent la mamma ook op.

In je ballen grijpen of je borsten vastpakken.

- Zoals wij zeggen ‘hout vasthouden’, zo zeggen Italianen ‘toccare ferro’ (ijzer vasthouden), maar als er geen ijzer in de buurt is, is het gepermitteerd om in je ballen te grijpen of als vrouw om je borsten vast te pakken.
- Berlusconi doet dat vaak in het publiek.

Joost Houtman is auteur van het boek ‘Bella Figura - waarom de Italianen zo Italiaans zijn’. Meer info vind je hier: http://joosthoutman.be/books/non-fiction/bella-figura/