Waarom krijgen alleen de klassieke papieren media overheidssteun?

Vorige week riep Vlaams Parlementslid Katia Segers (sp.a) de Vlaamse Regering op om werk te maken van een betere ondersteuning van onafhankelijke journalistiek. “Wat de kleine, onafhankelijke journalistieke initiatieven krijgen, is peanuts in vergelijking met wat de grote spelers aan federale gunstmaatregelen krijgen,” zei Segers.Haar partij dient samen met Groen een resolutie in om te zorgen voor meer pluriformiteit in ons medialandschap.

Als hoofdredactrice van een online magazine ben ik maar al te bekend met deze materie. Laat ik het kort proberen uit te leggen. De Belgische grote mediahuizen, zoals de Persgroep (uitgever van o.a. Dag Allemaal en Het Laatste Nieuws) en Mediahuis (uitgever van o.a. Het Nieuwsblad en De Standaard) kunnen al jaren rekenen op steun van de overheid. Zo hoeven ze bijvoorbeeld geen btw te betalen en krijgen ze distributiesteun via Bpost die goed is voor een paar honderd miljoen euro. Om het in mensentaal te zeggen: alle kranten en tijdschriften van de grote mediahuizen worden vandaag quasi gratis in jouw brievenbus gedropt.

Tot zover geen probleem, zou je denken. De burger moet geïnformeerd worden, toch? Dat is inderdaad één van de redeneringen achter deze overheidssteun. Alleen: worden burgers vandaag nog wel enkel via papieren kranten en magazines geïnformeerd? Of krijgen ze anno 2017 de meeste informatie via online kranten en magazines?

De verkoop van papieren uitgaves gaat immers al jaren drastisch achteruit. Een kwart tot de helft van de papieren kranten en magazines wordt dagelijks ongelezen richting afvalbedrijf gestuurd. De stapel ongelezen Dag Allemaals die jaarlijks tot pulp wordt herleid is bijna 2 keer zo hoog als de Mount Everest. Daar bovenop leggen 250 vrachtwagens elke dag 25.000 kilometers af om kranten en magazines op hun bestemming te krijgen én onverkochte exemplaren weer op te halen, goed voor een CO2-uitstoot van 25 ton. Er moeten toch efficiëntere en milieuvriendelijkere manieren zijn om informatie bij de burger te krijgen anno 2017?

De stapel ongelezen Dag Allemaals die jaarlijks tot pulp wordt herleid is bijna 2 keer zo hoog als de Mount Everest

Daarbij komt ook dat onafhankelijke online initiatieven, zoals Apache of Mo* Magazine, niet kunnen rekenen op dergelijke structurele steun. Zo moeten we bij Charlie Magazine wél 21% btw van onze online inkomsten doorstorten en betalen we bijna 4 euro voor 1 verzonden papieren magazine. En daar wringt het schoentje. De grootste bedrijven met de meeste lobbyisten in dienst kunnen hun voordeelsmaatregelen veilig stellen, terwijl kleine initiatieven moeten vechten om te overleven.

Vergelijk het met een grote supermarktketen, die geen btw of transportkosten hoeft te betalen, terwijl de kleine bakker om de hoek wél al deze kosten moet dekken. De eigenaar van de supermarktketen wordt rijker terwijl de bakker nauwelijks de rekeningen kan betalen. Hoeveel kans heeft die bakker om te concurreren met de supermarkt, denk je? En ook wel: wat betekent dat voor het aanbod? De supermarkt garandeert meer van hetzelfde, de bakker een diversiteit aan ambachtelijke producten

Over deze maatregelen wordt al jaren gebakkeleid en er wordt steeds beterschap beloofd. Maar hoe dit eruit ziet of wanneer dit komt, blijft allemaal erg vaag.

Waarom is dit nu zo belangrijk? Omdat de media bepalen hoe jij de wereld ziet. De onderwerpen die ze op hun voorpagina zetten, de woorden die ze kiezen om  bepaalde situaties of mensen te omschrijven, de beelden die ze gebruiken om een bepaald schoonheidsideaal of een bepaalde norm naar voren te schuiven: al deze dingen sturen hoe jij de wereld begrijpt. Wat jij relevant of juist vindt, hoe jij over bepaalde onderwerpen denkt, en zelfs hoe je naar jezelf kijkt in vergelijking met gefotoshopte covermodellen. "Whoever controls the media, controls the mind,” zei Jim Morrison ooit.

Deze macht, of beter gezegd deze verantwoordelijkheid, ligt nu grotendeels in de handen van 2 of 3 grote bedrijven, dankzij een oneerlijke verdeling van overheidsgeld. En dat is geen gezonde situatie. Voor mij geldt: iedereen gelijk voor de wet. Elke mediamaker of ondernemer zou recht moeten hebben op dezelfde basisvoorwaarden als zijn concurrent.

Elke mediamaker of ondernemer zou recht moeten hebben op dezelfde basisvoorwaarden als zijn concurrent.

Volgens verschillende onderzoeken neemt het vertrouwen van de burger in media elk jaar een beetje af, met in België scores rond de 50%. Met alles wat je hierboven hebt gelezen, kan je het de mensen kwalijk nemen?

Om het vertrouwen in de media te herstellen, kan de overheid alvast beginnen met maatregelen die voor iedereen gelijk zijn.