Waarom maken we zo graag selfies? "Het geeft een kick"

Een selfie is een gefotografeerd zelfportret, meestal gemaakt met een smartphone. Maar waarom fotograferen we onszelf zo graag? “Het is een onmiddellijke bevrediging, om aandacht en macht te krijgen. Het verhaal is natuurlijk wel complexer dan dat”, zegt Johan Swinnen in 'De Wereld van Sofie'.

“Filosoof René Descartes heeft ooit gezegd: ‘Ik denk, dus ik ben.’ Trek dat door naar fotografie en dan wordt het: ‘Ik fotografeer, dus ik ben.’” Fotografie ontstond in 1838 en stelt sindsdien de mens in staat om een heel nauwkeurige weergave van het gelaat te maken. “Net dat is heel belangrijk in menselijke communicatie.”

Grotere connectie

“Jarenlang werden er snapshots gemaakt van locaties zodat je kon laten zien waar je geweest bent of wat je gezien hebt. Sinds de laatste decennia delen we veel meer van ons privéleven.” Die foto’s dienden vroeger vaak enkel voor familie en vrienden. “Maar door de connectie die opgetreden is in de wereld delen we die foto’s nu met een veel breder publiek.”

Door de connectie die opgetreden is in de wereld delen we foto’s nu met een veel breder publiek.

Volgens de professor is er tegelijkertijd ook meer eenzaamheid en vervreemding in de samenleving. “Mensen zijn niet langer alleen individuen. De realiteit toont ons ook dat er heel veel nieuwe manieren van samenleven zijn.” Maar het internet houdt ons bij elkaar. “Het is een soort groot altruïstisch project van verbinding, misschien geen echte maar wel een virtuele verbinding.”

Lees verder onder de foto

“Kijk naar mij”

Met het internet komen ook allerlei slechte kanten van de mens naar boven. “Van afgunst tot haat en van racisme tot de zoektocht naar bevestiging. Je zou toch kunnen zeggen dat dat een uiting van narcisme is.” Fotograaf Walker Evans zei vorige eeuw dat het doel van fotografie is om te herkennen, maar waarschuwde al dat het ook kan leiden tot opscheppen. “Daar evolueren we nu meer naar toe. Met de selfie gaat het niet meer over je wandeling in Zwitserland, maar over de kick van: ‘Kijk naar mij.’”

Invloed op kunst

De komst van de selfie en meer nonchalante foto’s beïnvloedt de kunst. “Vroeger moest alles door Photoshop gehaald worden om er perfect uit te zien. De selfie toont terug een meer realistisch beeld van de werkelijkheid”, zegt Johan Swinnen. “Dat heeft ook een invloed op de kunst, waar men nu ook contactafdrukken van analoge camera’s tentoonstelt."

“Ik zie het als een nieuwe communicatievorm die een eigen werkelijkheid wil creëren.” Is het niet wat te gemakkelijk? “Ik geef ze toch de kans om een stuk van die werkelijkheid te veroveren. Al bij al denk ik dat het een zoektocht is naar wat diepgang en intimiteit, niet met woorden, maar met beelden.”

Al bij al denk ik dat het een zoektocht is naar wat diepgang en intimiteit, niet met woorden, maar met beelden.

Luister ook