Ons wereldbeeld is danig dooreengeschud na het lezen van een uitvoerige recensie van de nieuwe Ghandibiografie Great Soul: Mahatma Gandhi And His Struggle With India. Die is geschreven door voormalig NYT-hoofdredacteur en pulizerwinnaar Joseph Lelyveld, geen ordinaire biografieënkakker dus.
Het beeld dat Lelyveld - volgens de recensie - van Gandhi schetst, strookt absoluut niet met de Gandhi die wij ons (vooral van school en film) herinneren: bescheiden asceet en idealist, pacifist en verzoener, vegetariër, altruïst, groot politicus en jurist ...
De 'echte' Mahatma ('grote ziel') zou niet al te hoog hebben opgelopen met zwarte medemensen ('kaffers'), moslims en onaanraakbaren. Zijn houding tegenover zijn (talrijke) personeel kan op z'n minst dubieus genoemd worden, hij stak z'n waardering voor Mussolini niet weg en schijnt een schaamteloze zelfpromotor te zijn geweest die de eerste oplage van z'n hagiografische biografie volledig zelf opkocht.
Een "archetypische 20ste-eeuwse progressieve intellectueel die z'n liefde voor de mens als concept uitdroeg, maar in de praktijk neerkeek op medemensen". Zonder wiens geweldloze campagnes van burgerlijke ongehoorzaamheid India vele jaren eerder onafhankelijk zou geworden zijn. En dan hebben we het nog niet over zijn opmerkelijke seksleven gehad.
Een greep citaten uit boek en recensie:
- - Ghandi over ongenaakbaren die opkwamen voor het recht om te bidden in de tempel: "Zouden jullie het evangelie onderrichten aan een koe?" En tegen een missionaris die op bezoek was: "Wel, het begripsvermogen van sommige onaanraakbaren is kleiner dan dat van koeien"
- - "Kaffers zijn in de regel onbeschaafd, en de veroordeelden nog meer. Ze zijn lastig, erg vies en leven als dieren". In een open brief aan het provinciebestuur van Natal kloeg hij dat de Indiër wordt neergehaald tot het niveau van de ruwe kaffer. "Iemand die jaagt en wiens enige ambitie het is om genoeg vee te verzamelen om een vrouw te kopen en vervolgens te leven in laksheid en naaktheid".
- - "er zullen alleen tranen van vreugde vloeien als ik zou vernamen dat jullie alledrie vermoord waren" (tegen drie van z'n Islamitische medewerkers)
- - hij prees Mussolini omwille van diens "bekommernis om de armen, verzet tegen super-ubanisatie, inspanningen om kapitaal en arbeid te verzoenen en hartstochtelijke liefde voor zijn volk"
Dat over het seksleven van de Mahatma moet u zelf maar lezen, maar er spelen een joods-duitse architect-bodybuilder mee en een 17-jarig achternichtje met wie hij naakt sliep.
Bon. Dat Ghandi geen "sterfelijke halfgod" was zoals z'n vriend en biograaf Romain Rolland schreef, dat hadden we zelf ook al vermoed. Maar een opportunist en racist? Zouden Martin Luther King of de mensen die Gandhi tot man van het millenium verkozen dat geweten hebben? Of raaskalt Joseph Lelyveld?
