Wat als 'Het Journaal'-anker Wim De Vilder plots Arabisch spreekt: de gevaren van artificiële intelligentie

Je kent hem omdat hij regelmatig 'Het Journaal' presenteert, maar je hebt Wim De Vilder allicht nooit Arabisch zien praten? Met artificiële intelligentie (AI) kan dat. Het resultaat is een gemanipuleerde video die authentiek lijkt. Dat soort filmpjes wordt "deepfake" genoemd. Hierin ziet en hoor je iemand dingen vertellen die hij of zij nooit heeft gezegd. Specialisten waarschuwen voor dat soort video's omdat ze kunnen worden gebruikt om "fake news" te verspreiden.

Stel je voor: de Amerikaanse president Donald Trump kondigt in een video aan dat hij buurland Mexico wil bombarderen omdat dat land niet wil samenwerken aan de bouw van de muur. Maar is het wel echt Trump die dat zegt? Met artificiële intelligentie (AI) is het perfect mogelijk om Trump, of een andere wereldleider, dingen te doen zeggen die rampzalige gevolgen kunnen hebben.

Fake news + "deep learning" = "deepfake"

De gemanipuleerde filmpjes worden "deepfakes" genoemd.  "Deepfake" is een samenvoeging van "fake news" en "deep learning". Dat laatste is een techniek binnen de AI die ervoor zorgt dat de software zichzelf kan "trainen" aan de hand van neurale netwerken. Dat zijn netwerken die de structuur van onze hersenen nabootsen.

Voor het "deepfake" filmpje van nieuwsanker Wim De Vilder heeft de nieuwdienst van VRT verschillende opnames gemaakt waarbij de AI 'getraind' wordt om het gezicht van het nieuwsanker te herkennen.

"Ik wist alvast niet dat ik zo goed Marokkaans kon spreken", zegt De Vilder over de video. "Het is akelig om te zien dat zoiets kan en daarom hebben we ook deze reportage gemaakt: om te tonen dat AI veel goed kan doen in onze maatschappij, maar dat je ook ten allen tijde moet uitkijken voor misbruik."

Zodra de AI "getraind" is op het gezicht van De Vilder, wordt die omgezet op het gezicht van een ander persoon. In dit geval VRT NWS-journalist Loutfi Belghmidi, die in het Arabisch uitlegt hoe je een tajine moet maken. Na een paar dagen "training" komt de AI met een resultaat: De Vilder legt (met de stem van Belghmidi) in het Arabisch uit hoe je een tajine moet maken.

Ook stem mogelijk

"Om die koppeling te maken, maakt AI gebruik van gezichtsherkenning", legt Ann Dooms uit. Dooms is als professor wiskunde verbonden aan de VUB. "De AI gaat dan de contouren van het gezicht van Wim De Vilder overzetten op die van Loutfi Belghmidi. Ook met de stem is dat mogelijk, maar dat is al moeilijker. Je moet allereerst al veel data hebben van de stem die je wil gaan gebruiken, al is dat in het geval van Wim De Vilder geen probleem met zijn job als nieuwanker."

De techniek om video's met AI te manipuleren, is pas de laatste maanden beginnen te "boomen". De eerste "deepfakes" verschenen in 2017 op het internet. Dat waren vooral pornografische filmpjes waarbij het gezicht van de actrices vervangen werd door dat van Hollywoodsterren zoals Emma Watson of Emma Stone.

Iedereen kan "deepfakes" maken (maar niet even goed)

Een deel van de programmacode, die nodig is om de software van een "deepfake" te maken, is "open source" of vrij beschikbaar op het internet. Iedereen kan daarmee aan de slag. De "deepfakes" worden ook beter en beter. Onlangs verscheen een akelig filmpje van actrice Jennifer Lawrence met het gezicht van Steve Buscemi.

"Trump is a total dipshit"

Dooms zegt dat we tot op heden, gelukkig genoeg, nog geen nep-filmpje gezien hebben met slechte bedoelingen. Nu zijn het vooral grappige filmpjes met  Cage of Buscemi. Maar Dooms vindt dat we alert moeten blijven: "Elke technologie kan voor goede, maar ook voor slechte bedoelingen gebruikt worden. Zoals met alles is het een kat-en-muisspel tussen mensen met slechte bedoelingen en anderen die "deepfakes" willen ontmaskeren."

Een filmpje dat vorig jaar viraal is gegaan, is dat van Barack Obama. Daarin vertelt de voormalige Amerikaanse president dat zijn opvolger een "total dipshit" is. Het was niet meteen duidelijk dat het filmpje gemaakt werd door acteur en regisseur Jordan Peele. Peele is toevallig een goede imitator van Obama. Op het einde van het filmpje waarschuwt Peele dat we altijd alert moeten zijn op het internet.

Artificiële intelligentie brengt ons ook veel goede dingen

Over één ding is iedereen het eens: met AI gaan we in de toekomst heel veel nieuwe toepassingen zien. Andrew Ng, één van de belangrijkste onderzoekers rond AI ter wereld, vergelijkt de technologie met de uitvinding van elektriciteit. AI zal volgens hem onze samenleving op dezelfde manier veranderen als elektriciteit, meer dan honderd jaar geleden.

AI wordt nu al voor heel veel toepassingen gebruikt. Microsoft heeft het in Powerpoint geïntegreerd. Mensen kunnen hun uitleg tijdens een presentatie simultaan laten vertalen. Google gebruikt AI in Google Translate. De vertaling is niet altijd even goed, maar door Google Translate meer te gebruiken, wordt de applicatie beter. In Gent gebruikt het Maria Middelaresziekenhuis AI om aandoeningen sneller op te sporen in CT-scans. Het Belgische Byteflies ontwikkelt wearables (kleine, elektronische toestellen die u op uw lichaam draagt, nvdr.) waarmee men epilepsie-aanvallen sneller kan detecteren. Zij doen dat dankzij AI. En de technologie zit tegenwoordig in elke smartphone. Is het niet om betere foto's te maken, dan wordt AI gebruikt om de smartphone met uw gezicht te ontgrendelen.

Volgens Dooms is het niet toevallig dat AI zich de laatste jaren zo sterk ontwikkelt. "De techniek om AI te "trainen" bestaat al veel langer. Maar toen waren de computers en processoren niet zo krachtig. Die zijn nu duizenden keer sneller en krachtiger dan 20 jaar geleden. Bovendien wordt er veel gebruik gemaakt van GPU's (grafische kaarten, nvdr.). Die kunnen de wiskundige algoritmes beter en sneller berekenen." Naast de krachtige computers en processoren beschikken we volgens Dooms met het internet aan een gigantische bron aan gegevens. "Want hoe meer data, hoe beter de AI "getraind" kan worden.

Maar elke technologische vooruitgang kan ook gevaren inhouden en het is goed om daar alert voor te zijn.

Bron: VRT NWS en Bij Debecker