Wat moet je weten als je Oekraïense vluchtelingen wil opvangen?

Beluister het gesprek met Tine Claus (directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen) via Radio 1 Select

#plekvrij

Wie een kamer of ruimte vrij heeft, kan zich melden bij zijn gemeente of stad onder de hashtag #PlekVrij. Op die manier kunnen gemeenten bij jou aankloppen als er opvangplaatsen nodig zijn.

Wat voor ruimte moet ik kunnen aanbieden?

Tine Claus, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, legt uit wat je moet voorzien: "Oekraïense vluchtelingen hebben al een lange weg afgelegd. Daarom moet je een aparte, veilige ruimte kunnen aanbieden waar ze voldoende comfort en privacy hebben. Keuken en sanitair kunnen gedeeld worden. Ook een aparte leefruimte, naast hun slaapkamer, is niet nodig. Het mag wel, maar het blijft nog steeds crisisopvang. Niet iedereen heeft zomaar extra ruimte ter beschikking. Velen zijn al blij met een kamer waar ze terechtkunnen."

"Bekijk ook of je gezin of huisgenoten er klaar voor zijn. Je kan het beter niet doen wanneer er belangrijke veranderingen op til zijn, zoals verbouwingen, de komst van een nieuw kindje of een zware operatie. Die zaken brengen al genoeg stress en uitdagingen met zich mee", zegt ze.

Moet ik psychologische steun aanbieden?

Nee, een luisterend oor aanbieden, is belangrijk, maar het is niet de bedoeling dat gastgezinnen psycholoog spelen. Het is beter om vluchtelingen door te verwijzen naar professionele instanties of je gemeente", benadrukt Claus.

Psychotherapeute Ada Van Moorhem geeft enkele tips: "Het is belangrijk dat we die mensen niet overbevragen. Ze moeten eerst tot rust komen en dat kan pas als ze vertrouwen krijgen in hun nieuwe omgeving. Zelfzorg is voor de gastgezinnen ook heel belangrijk. Ze krijgen vaak schrijnende verhalen te horen van de vluchtelingen. Dat kan hard binnenkomen. Zorg dat je goed omringd wordt en ook voldoende kan ontspannen en ventileren."

Hoe ga ik om met de taalbarrière?

"Je moet er bij stilstaan dat de communicatie niet evident en vermoeiend zal zijn. De meeste vluchtelingen kunnen beperkt Engels spreken, maar dan nog gaat dat niet altijd even vlot. De Vlaamse overheid heeft wel tools uitgewerkt, bijvoorbeeld pictogrammen, die de communicatie kunnen vergemakkelijken", zegt Claus.

Wie gaat dat betalen?

Didier Vanderslycke, coördinator van Orbit VZW, die vluchtelingen helpt in het zoeken naar de juiste huisvesting, geeft duiding: “Vluchtelingen uit Oekraïne krijgen hier meteen bescherming waardoor ze recht hebben op een leefloon en ze ook mogen gaan werken. Die mensen hebben dus een inkomen. Wanneer alles administratief in orde is, kan je jouw woning verhuren aan een vooraf overeengekomen bedrag. Daarvoor overleg je best even met de gemeente."

"Ook mensen die thuis vluchtelingen opvangen, hoeven de extra kosten niet alleen te dragen. Een minimale bijdrage of vergoeding is een schappelijke, normale manier van werken. We pleiten ervoor om die dingen ook al in het begin te bespreken, al merken we wel enige schroom bij de opvanggezinnen. Gemeenten kunnen daarin een rol spelen door te bemiddelen en een soort overeenkomst op papier te zetten. Het is gewoon een vorm van goed buurschap”, zegt hij.

"Maak van in het begin goede afspraken. Eens ze hun leefloon hebben, zijn ze vaak zelf vragende partij om bij te dragen. De gemeente kan ook ondersteuning of een kader daarin aanbieden. Als je het op langere termijn formeler wil zien, is een standaard huurcontract een optie", voegt Claus er nog aan toe.

De Vlaamse regering maakt een bedrag van 400 euro vrij voor elke particuliere opvangplaats die minstens drie maanden kan worden ingenomen. Dat geld is niet bedoeld voor het gastgezin maar voor de gemeente, om de vluchtelingen te kunnen begeleiden wat papierwerk, werk, cursussen enzovoort betreft.

Lees verder onder de foto

Ga ik meer belastingen moeten betalen?

“Als je mensen in huis haalt, dan is het verstandig om dat officieel te melden bij het omgevingsloket van jouw gemeente of stad. Je krijgt dan de toelating om een tweede domicilie op jouw adres te zetten. De inwonende partij heeft zijn eigen inkomsten via leefloon of door een job en is dus fiscaal verantwoordelijk voor zijn financiële situatie. Je wordt dan door de overheid beschouwd als twee verschillende entiteiten”, adviseert Vanderslycke.

Hoelang moet ik vluchtelingen opvangen?

Vanderslycke benadrukt dat de opvang voor langere tijd zal zijn: “De kans bestaat dat die mensen verschillende maanden, mogelijk zelfs jaren, blijven. Maar je kan aangeven wat voor jou haalbaar is. De aanmeldformulieren verschillen van gemeente tot gemeente, maar de meeste gemeenten vragen hoeveel personen je thuis kan opvangen en voor welke periode. Dan weet de lokale overheid ook dat ze na die periode voor een andere oplossing moeten zorgen."

Claus geeft ook hierbij het advies om goede afspraken te maken: "Wees duidelijk dat je het slechts voor een bepaalde duur ziet zitten. Dat geeft je misschien ook meer comfort om het als iets tijdelijks te zien. Daarna kan je er nog altijd op terugkomen als je hen nog langer wil opvangen."

Wat als het niet goed klikt of misloopt?

"Er is een verschil tussen onoplosbare conflicten of spanningen door miscommunicatie of een gebrek aan afspraken. Een goed gesprek met een sociale tolk kan al veel doen. De gemeente is bij een conflict het eerste aanspreekpunt, want die kan een bemiddelende rol opnemen. Als opvang in jouw gastgezin niet langer mogelijk is, kan de gemeente kijken of er andere oplossingen op korte termijn zijn", vertelt Claus.

Wie controleert de gastgezinnen? Wie checkt er of zij goede intenties hebben?

Claus geeft aan dat screening in een ideale wereld wenselijk is, maar dat dat niet overal even grondig gebeurt: "De gemeentes zijn nu alles aan het organiseren en zij kunnen daar screeningsprocedures in verwerken. Het is vooral belangrijk dat er duidelijke meldpunten zijn waar de Oekraïners terechtkunnen met klachten. Dat is nu echter niet gestandaardiseerd of overal voorzien."

Ik kan geen gezin opvangen. Kan ik iets anders doen om te helpen?

"Als je mensen kent die vluchtelingen opvangen, kan je hun concrete hulp aanbieden. Je kan bijvoorbeeld helpen zoeken naar een geschikte school, contacten leggen of je kan hen helpen met hun inschrijving bij de mutualiteit. Kortom, je kan het gastgezin ontlasten met praktische dingen. Je kan ook polsen bij je gemeente naar bestaande vrijwilligersorganisaties die hulp nodig hebben. Ten slotte zijn giften altijd welkom, niet alleen op 1212. Vluchtelingenwerk Vlaanderen heeft een eigen giftenpagina of je kan een lokale organisatie steunen", zegt Claus.

Ik heb nog een andere vraag. Waar kan ik terecht voor meer informatie?

Claus noemt een paar infokanalen: "Op onze website van Vluchtelingenwerk Vlaanderen bieden we veel praktische info en doorverwijzingen aan. We willen een hulplijn zijn om zowel juridisch als niet-juridisch advies te geven. Op de site van de federale overheid 'info-ukraine' vind je ook info voor Oekraïners zelf en (toekomstige) gastgezinnen. Ook een checklist en invulformulieren staan daarop."

“De komende dagen en weken zullen meer en meer gemeenten ook infosessies organiseren. Zit je met vragen, stel ze dan. En als je plaats hebt om mensen op te vangen, niet twijfelen”, vertelt Vanderslycke.

Beluister het gesprek met Tine Claus (directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen) via Radio 1 Select

Bron: vrtnws.be, Radio 2 en 'De Wereld van Sofie'

Lees ook