De Wereld van Sofie
Wat zijn de triggers bij gezinsdrama's?
di 27 okt. - 11:43
Er is weinig cijfermateriaal maar volgens cijfers van de politie vinden er per jaar ongeveer 10 gezinsdrama’s plaats in ons land, zegt Bert Van Puyenbroeck. Gezinsdrama’s worden meestal niet as such geregistreerd. Meestal wordt het als 'een overlijden van een minderjarige door intrafamiliaal geweld' geformuleerd of 'een situatie waarin minstens 1 ouder minstens 1 kind vermoordt.'
Wat triggert gezinsdrama’s?
Meestal speelt een combinatie van factoren. Financiële ‘ontgoochelingen’ zoals een plots faillissement en werkloosheid hakken er flink in. Het zijn zeker niet altijd arme gezinnen. Meestal heeft één van de ouders ook psychische problemen. Veel druk op het gezin én psychische kwetsbaarheid samen zijn gevaarlijk. Bij gezinsdrama’s komt ook vaak het vermoeden van een narcistische persoonlijkheidsproblematiek terug. Het aankondigen van een relatiebreuk doet de stoppen doorslaan bij psychisch kwetsbare mensen.
Waarom gaan alarmbellen niet op tijd af?
Een gezinsdrama gebeurt niet van de ene dag op de andere. Een partner voelt al een hele tijd dat het niet vlot loopt in het gezin. Maar durft er niet over te praten. Want het is not done om toe te geven dat het thuis vierkant draait. Toch is de problematiek tijdens de coronacrisis meer bespreekbaar geworden. Er werd openlijk gepraat over de extra stress voor gezinnen met kinderen tijdens de lockdown. Dat kreeg veel aandacht in de media. Maar voor veel mensen is de drempel nog te hoog. Daar zit een stuk schaamte bij maar er spelen natuurlijk ook machtsverhoudingen. Zeker als je een partner hebt met een narcistische persoonlijkheidsproblematiek. Dan is het heel moeilijk om problemen te signaleren. Buren merken vaak wel dat er iets niet klopt maar houden zich liever afzijdig : 'Wie zijn wij om ons ermee te bemoeien?'.
"Spreken is zilver, zwijgen is fout"
De voorbije decennia is er veel geïnvesteerd in de hulpverlening en preventie rond familiedrama's en huiselijk geweld. De jeugdzorg is verbeterd, de preventieve zorg is uitgebreid en justitie heeft meer aandacht voor persoonlijkheidsproblemen bij daders. In de nieuwe opleidingen voor magistraten worden 'psychische problemen bij partners' aangekaart. Preventiecampagnes en het beter bekend maken van meldpunten als 1712, de hulplijn voor vragen en meldingen over geweld, misbruik en kindermishandeling zijn heel belangrijk. 'Bel als je vermoedt dat het niet goed zit in jouw of een ander gezin. Spreken is zilver, zwijgen is fout'.
"Scholen zijn ook alerter in deze coronatijden"
De CLB’s nemen problemen thuis zeker ter harte. In de cijfers die al in kaart zijn gebracht, zie je een stijging van de meldingen van huiselijk geweld, vooral na de versoepeling van de coronamaatregelen. Tijdens de lockdown was het moeilijker voor kwetsbare mensen om problemen thuis te melden. Online zorg was moeilijk te organiseren. Het was niet makkelijk voor hulpverleners om explosieve situaties op te volgen.
Meer gezinsdrama's door de coronacrisis?
Van Puyenbroeck verwacht niet meer gezinsdrama’s door de coronacrisis de komende weken. Meer stress leidt wel tot meer geweld. Maar er is toch een grotere bereidheid om over problemen te praten, om er melding van te maken. Dat werkt op zich al preventief. Medewerkers van Kind & Gezin pikken bij huisbezoeken signalen van kindermishandeling op en proberen adequaat te reageren. Huisartsen, eerstelijnspsychologen en CLB-medewerkers staan dicht bij kwetsbare gezinnen en grijpen preventief in waar mogelijk. 'We hebben al een hele weg afgelegd', vindt Van Puyenbroeck. 'We leven in een samenleving waarin we zorgen voor elkaar. Dat moeten we vooral blijven doen. Durf te vragen wat er aan de hand is, geef aan dat je deur altijd open staat. Durf hulp te zoeken in potentiëel gevaarlijke thuissituaties.'
Belangrijk is ook de nazorg na een gezinsdrama. Want nabestaanden komen makkelijk in het isolement terecht. Ook daar moet aandacht voor zijn. Daar kan nog meer op ingezet worden.
Luistertip: 'Wie was mama?'
Radio 1 lanceert vanavond de podcast 'Wie is mama?', een documentaire van Eva Moeraert die gaat over de impact van jeugdtrauma's op je verdere leven, en over de belangrijke rol van ouders en voogden. In de podcast staat Sas centraal. 36 jaar geleden zag zij hoe haar vader haar moeder vermoordde op klaarlichte dag. Sas groeide op in een warm pleeggezin, met een nieuwe mama en papa. Zonder enig contact met haar biologische vaderpleeggezin. Zoveel jaar later gaat ze op zoek naar antwoorden.
