"De zwarte burgerrechtenbeweging was de echte inspiratiebron voor globale protestbewegingen"

Eén van de voornaamste oorzaken, volgens schrijver van het boek De Jaren Zestig, Geert Buelens, was het aantal studenten dat toenam. "Universiteiten hadden de capaciteit niet om de gigantische babyboomgeneratie te absorberen."

Stemrecht vanaf 21

Bovendien was het een generatie studenten die zich niet gehoord voelde. "Er was nog geen stemrecht, dat kreeg je pas op je 21. Dat gaf de indruk dat ze niet meetelden. In '64 zag je al een uitbarsting in de Verenigde Staten in Berkeley. Studenten eisten er het recht op om over politiek te praten op de campus." 

We vergeten wel eens dat de echte inspiratiebron voor de grote protestbewegingen in de jaren zestig uit de zwarte burgerrechtenbeweging kwam

Net als sociale media vandaag, speelden media, met televisie voorop, een enorme rol. Van de Verenigde Staten, Europa tot Mexico, Brazilië of Australië en Afrika, het was een mondiale beweging. "We vergeten wel eens dat de echte inspiratiebron voor de grote protestbewegingen in de jaren zestig uit de zwarte burgerrechtenbeweging kwam."

Koers belangrijker dan politiek

En wat is vandaag de erfenis? "Op dat moment was de impact misschien nog relatief. Koers was nog steeds belangrijker dan politiek", lacht Buelens. Dat zie je ook aan de meest verkochte plaat van die tijd: The Sound of Music. "De mainstream is altijd mainstream, zelfs in een decennium met The Beatles en Bob Dylan is er muziek die over het algemeen geliefder, maar niet revolutionair is."

De mainstream is altijd mainstream, zelfs in een decennium met The Beatles en Bob Dylan is er muziek die over het algemeen geliefder, maar niet revolutionair is

Het effect van de jaren zestig zien we vooral op lange termijn, al verschilt het nog van land tot land. "Door de gebeurtenissen in de jaren zestig, kwam in Leuven de federale staat tot stand. Het unitaire België was voorbij. In Nederland zorgde het vooral voor hervormingen aan de universiteiten. 

Het mei '68 van Frankrijk werd uiteindelijk hét symbolische moment van het decennium. "Het was een combinatie van studenten- en arbeidersprotest dat het hele land platlegde. Tot op vandaag wordt het gezien als de grootste staking in de Franse geschiedenis. Het was opmerkelijk dat vanuit zo'n kleine studentenbeweging het hele land platgelegd kon worden."

Tegen Franse semi-dictatuur

Leuvens burgemeester Louis Tobback herinnert zich die tijd nog heel goed. Hij was toen dertig, zetelde al in de Leuvense OCMW-raad en was dus op weg naar het establishment. Met de beweging die zich in België afspeelde had hij op dat moment niet veel voeling. "Voor ons en het syndicaat was die beweging eerder een affaire tussen katholieken. Voordien was studeren eerder iets voor de zonen van notarissen, dokters of advocaten, niet voor de zoon van een arbeider."

Maar Tobback treedt Buelens bij. "Er was die plotse toestroom van studenten door de democratisering van het universitaire onderwijs. Daardoor kwam men tot de vaststelling dat professoren nogal arbitrair te werk gingen."

Die plotse toestroom studenten door de democratisering van het universitaire onderwijs, toonde dat professoren nogal arbitrair te werk gingen

Bovendien, stelt Buelens, dat er meer kwesties een rol speelden in de globale protestbewegingen die de socialistische partij wel aansprak. "We stapten inderdaad mee tegen de Vietnamoorlog", aldus Tobback. "En we sympathiseerden met Frankrijk dat tegen De Gaulle opstond, toch een semi-dictatuur, op z'n zachtst uitgedrukt."

Van anti naar establishment? 

Het is een cliché dat vele '68-ers nadien voor het grote geld zijn gegaan. "Er zijn voorbeelden, maar ook veel tegenvoorbeelden", weet Buelens. "In Frankrijk werd het leven van 400 '68-ers opgetekend. Wat blijkt? 5% werd kaderlid in een bedrijf, 3% werkt in de media of culturele sector, maar meer dan 90% werd onder andere leraar of sociaal werker. De idealen waar ze in mei '68 voor streefden, hebben ze zo verder kunnen uiten."

Lees ook