Ga naar hoofdinhoud

Luister Live

Programma's

Select

Podcasts

Alles begint bij luisteren

Radio 1 Sessies

album van de week

classic album van de week

ontbreekwoordenboek

De Wereld van Sofie

Filosoof Johan Braeckman: "We weten vrijwel niets over vrijwel alles"

di 23 jun. - 11:06

Het ging er nog nooit zo heftig aan toe op Twitter en Facebook, zo lijkt het toch in deze coronatijden. Iedereen heeft een mening. Iedereen is plots viroloog, immunoloog of expert. 'De Wereld van Sofie' vroeg aan Johan Braeckman, filosoof aan de UGent of hij kan verklaren waarom er zo heftig geopinieerd wordt deze dagen.
© Gwenny Cooman (via Wikimedia Commons)

Sociale media hebben de drempel om je mening te ventileren enorm verlaagd volgens Johan Braeckman. Vroeger deed je dat op café of schreef je een boze brief naar de krant. En werd die, als je geluk had, gepubliceerd. Nu kan iedereen zijn opinie spuien op sociale media. Bovendien is er de vrijheid van meningsuiting. Iedereen mag zijn mening uiten, dat is op zich een goede zaak. Onze cultuur moedigt dat ook aan. Kinderen worden al op school aangemoedigd om een mening te vormen, zelfstandig te denken en hun mening te uiten.

"We vormen opinies over dingen die ons raken"

De coronacrisis gaat over existentiële kwesties:  over ziekte, gezondheid, de dood, onze vrijheid. Dat raakt ons allemaal diep en dan gaan we er spontaan opinies over vormen. De overheid legt ons beperkingen op. We horen experts die het niet altijd eens zijn. Dat werkt verwarrend. Dat maakt mensen ongerust want het gaat wel over de gezondheid van hun kinderen en hun ouders. Dan gaan mensen zelf op zoek naar kennis en brengen ze hun mening heftiger dan ooit naar voren. 

"Hoe minder mensen van iets afweten, hoe zekerder ze zijn van hun stuk"

Hier speelt ook het 'Dunning-Kruger effect'. Dunning en Kruger zijn twee psychologen die aantoonden dat we niet goed zijn in zelfinschatting. Denk bijvoorbeeld aan mensen die meedoen aan 'Belgium’s Got Talent'. Dan zie je iemand die zo vals zingt als een kat. Maar de persoon in kwestie is ervan overtuigd dat ie heel goed kan zingen. Hij heeft geen enkel muzikaal gevoel en kan dus niet inschatten hoe slecht hij wel is. Het Dunning-Kruger effect veralgemeent dat en zegt dat mensen hun eigen incompentie of onwetenheid niet kunnen inschatten. 

"We doen aan 'kersen plukken', halen alleen de lekkerste uit de boom"

Onwetend zijn over je eigen onwetendheid is deel van het probleem. Dat is ook zo met opinies. Eens mensen een opinie hebben over iets waar ze niks van afweten, blijven ze daaraan vasthouden. Omdat ze niet in staat zijn om de kwaliteit van hun mening in te schatten. Dan ga je op zoek naar alles wat jouw opinie bevestigt. Je vindt altijd wel een expert die zegt wat jij denkt of je leest altijd wel iets in de krant dat lijkt op jouw opinie. En al de rest negeer je. Je doet aan ‘kersen plukken’, je plukt uit de boom wat je bevalt. Je wordt slachtoffer van ‘confirmation bias’, het bevestigingsvooroordeel, je ziet alleen wat in je kraam past. Dat sterkt je vertrouwen in je opinie, ook al slaat die nergens op. En dan ga je die keihard verdedigen. En hoe harder je dat doet, hoe meer vertrouwen je er in krijgt.

"Hoe minder je van iets weet, hoe zekerder je bent van je stuk"

Als je er dan toch meer echte kennis over verwerft, neemt je zelfvertrouwen af. Dat lijkt paradoxaal. Maar hoe meer kennis je hebt, hoe meer je beseft hoe weinig je weet. Dat tast in eerste instantie je zelfvertrouwen aan. Maar dat komt weer goed als je erkenning krijgt voor je expertise. Door een Nobelprijs te winnen bijvoorbeeld. Maar zelfs die mensen hebben gemiddeld minder zelfvertrouwen dan de totale leek. Omdat ze de complexiteit van een probleem kennen en weten dat ze fout kunnen zitten.

Kan je teveel een mening hebben?

Je kan teveel en te vaak een mening hebben. Maar iedereen heeft nu eenmaal recht op zijn opinie. Mensen met een slecht geïnformeerde opinie, zijn niet noodzakelijk domme mensen. We weten van alles wel iets maar niets over alles. In die zin zijn we allemaal leken. Wat we eigenlijk doen, is onze vooroordelen wat herschikken en hier en daar wat plukjes informatie die in ons brein zitten, samenbrengen en daar een verhaaltje in stoppen.

Het is net de kunst om een soort meta-perspectief te kunnen innemen, aan zelfreflectie te doen en je af te vragen: ‘Wat is dat nu waard wat ik vertel?' En durven inzien dat je je kunt vergissen. 

We weten dus vrijwel niets over vrijwel alles, goed om te onthouden als je heel actief bent op sociale media!

Lees ook:

Lees ook:

Blijf op de hoogte

Ontdek de beste podcasttips, beluister het meest recente nieuws en doe mee aan exclusieve acties.

Volg ons op
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Jobs

Privacy

Gebruiksvoorwaarden

Heb je een vraag?

Contact

Wedstrijdreglement

Logo UitInVlaanderenLogo Cim Internet