“We zijn niet in oorlog met IS”

Oorlog? Volgens het oorlogsrecht mag het niet meer. “Oorlog is verboden sinds 1928 en dat pact geldt nog altijd”, legt luitenant-ter-zee 1ste klasse Ilja Van Hespen uit in Interne Keuken.

Vroeger hadden we ministeries van Oorlog, nu spreken we over Defensie

“Dat is de reden dat men nu altijd rond dat begrip ‘oorlog’ fietst. Men spreekt nu over gewapende conflicten. Vroeger hadden we ministeries van Oorlog, nu spreken we over Defensie, over landsverdediging."

Natuurrecht

Het pact heeft volgens Van Hespen drie serieuze tekortkomingen.

“Een eerste probleem is dat men in dat pact wel oorlog verboden had, maar niet militaire operaties. Een tweede is dat er geen controlemechanisme was om te kijken wat men kan doen als er een conflict is.”

Landen zeggen nu dus gewoon: wij voeren geen oorlog, wij verdedigen onszelf

“Een derde probleem is dat elk land wel een soort natuurrecht heeft om zichzelf te verdedigen. Daar werd niet over gesproken, maar dat recht bleef wel bestaan. Landen zeggen nu dus gewoon: wij voeren geen oorlog, wij verdedigen onszelf.”

Hulp voor Irak

“Nadien probeerde men die drie problemen op te lossen door het handvest van de Verenigde Naties te maken. Daarin staat dat niet enkel oorlog verboden wordt, maar ook elke dreiging met militair geweld. We gaan dus eigenlijk opleggen dat je als land vredelievende oplossingen moet proberen te vinden.”

Is wat België nu doet, Syrië bombarderen tegen IS, strikt genomen dan verboden? “Toch niet”, zegt Van Hespen.

“Het recht van zelfverdediging van staten wordt ook omschreven in het handvest. Als er een aanval is, zo staat geschreven, dan mag je je daartegen verdedigen. Daarop beroept Irak zich momenteel. Zij worden aangevallen door IS en uit zelfverdediging mogen ze daartegen optreden.”

We zijn niet in oorlog met IS, we helpen Irak

“Irak vraagt dus hulp aan het buitenland om de orde te handhaven op hun grondgebied. België is daar dus op vraag van de Iraakse overheid, tegen de buitenlandse dreiging in Irak en in Syrië. We zijn niet in oorlog met IS, we helpen Irak.”

Wat met Syriëstrijders?

“Dat wil zeggen dat Syriëstrijders geen militairen zijn maar burgers. En het oorlogsrecht is duidelijk: burgers mogen nooit aangevallen worden. En burgers die iets mispeuteren, die zijn strafbaar door het gewone nationale strafrecht.”

Syriestrijders zijn burgers en burgers mogen volgens het oorlogsrecht niet aangevallen worden

“Die hebben dus niet het recht om andere mensen te doden of om te strijden. Syriëstrijders kunnen inbreuken plegen op het nationale strafrecht van daar. En als het Belgen zijn, kunnen ze ook inbreuken plegen op het Belgisch strafrecht. Een jihadi die iemand doodschiet, die pleegt gewoon een moord.”

Wat is terreur?

“Soms kunnen strijders misdrijven plegen die zodanig ernstig zijn dat ze kunnen berecht worden in om het even welke rechtbank van om het even welk land in de wereld. Dat gaat vooral over internationale misdrijven, zoals etnische zuiveringen en volkerenmoord.”

“Er is ook een Internationaal Strafhof, waar oorlogsmisdadigers voor kunnen gebracht worden. Bij een eerste poging om zo’n tribunaal op te richten, met de Volkerenbond in 1937, struikelde men over de definitie van terrorisme. Het was helemaal niet duidelijk wanneer iemand nu een terrorist is.”

“Die discussie bestaat vandaag nog altijd.”

De aanslagen in Brussel waren geen terroristische daden

“De aanslagen in Brussel kunnen geen oorlogsdaad genoemd worden, omdat we niet in oorlog zijn met IS. De aanslagen die hier gepleegd worden, zijn dus misdaden naar Belgisch recht. Zij vechten ook niet echt tegen de Belgische staat. Hun bedoeling is niet om de Belgische staatsstructuur te ontwrichten. Dus in feite zijn die misdaden criminele feiten, geen terroristische daden.”

Rood licht

“Het lijkt alsof in de praktijk die begrippen niet uitmaken. Maar het is niet omdat soms mensen door het rood licht rijden, dat het een slechte regel is om niet door het rood licht te rijden. Internationaal gebeurt dat ook. Als je dat gaat analyseren, zie je dat er toch wel een evolutie is. Mensen proberen toch wel het oorlogsrecht te respecteren.”

Herbeluister Interne Keuken hier.