Werd VN-secretaris-generaal Dag Hammarskjöld vermoord?

Het is september 1961. Congo is net onafhankelijk. De zuidelijk provincie Katanga, rijk aan kopererts en uranium, heeft zich afgescheurd. Internationaal erkent niemand die Katangese onafhankelijkheid, maar heimelijk krijgen president Moise Tsjombe en zijn rebellen steun van België. Minder heimelijk financiert het Belgische mijnbedrijf Union Minière de afscheiding van Katanga. Begin 1961 wordt Patrice Lumumba vermoord. De Verenigde Naties sturen blauwhelmen. Secretaris-generaal Dag Hammerskjöld zou met president Tsjombe gaan onderhandelen over een staakt-het-vuren. Hij komt nooit aan.

De vliegtuigcrash wordt drie maal onderzocht.  Twee keer is de conclusie dat de piloot een fout heeft gemaakt, het derde onderzoek besluit dat de oorzaak onbekend blijft. Dag Hammerskjöld krijgt posthuum de Nobelprijs voor de vrede. En dan blijft het een paar decenia stil.

Tot begin 21ste eeuw journalisten opnieuw gaan graven. Er verschijnen boeken waarin de zaak Hammerskjöld weer wordt onderzocht. De teneur is: het was geen ongeluk. 

In 2015 stelt VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon een expertenpanel aan dat moet onderzoeken wat er op 18 september 1961 precies is gebeurd. Men vindt nieuwe getuigen en er duiken transcripties op van gesprekken tussen piloten in de buurt van de aanslag - stilaan moeten we het woord aanslag gebruiken. Eind vorig jaar verzoeken de Verenigde Naties de betrokken lidstaten om hun archieven open te stellen en een hoge ambtenaar te gelasten met het onderzoek. Bij die betrokken staten is ook België. De verantwoordelijke ministers heten Reynders, Geens en Vandeput. Zij moeten toestemming geven.

Niets beweegt. De geheime archieven zijn nog altijd geheim.

Zaterdag zit Luc Barbé aan de Interne Keukentafel over het dossier Hammarskjöld. Hij schreef daarover in Mo*.