De Ochtend
"Ze bieden vaak niet eens het minimumloon": nieuwe studie snoeihard voor deelplatformen zoals Deliveroo
do 7 apr. - 4:58
Vijf grote deelplatforms die in België actief zijn, voorzien nog steeds geen eerlijke arbeidsvoorwaarden voor hun werknemers. Dat blijkt uit onderzoek van de KU Leuven en de Universiteit van Oxford. De nieuwe arbeidswet die in februari werd goedgekeurd, biedt weinig soelaas. Vooral de zorgplatforms Top Help en Yoopies scoren ondermaats.
"Werk dat je voor Top Help doet, wordt nooit aangegeven. Het is min of meer vrijwilligerswerk. Ik heb eens een van de administrators van het platform gecontacteerd en gevraagd of ik mijn werk op een of andere manier kon aangeven. Hij zei dat ze zich daar niet mee bezighouden.”
Dit is een van de (geanonimiseerde) getuigenissen in een onderzoek van de KU Leuven en de Universiteit van Oxford naar de werkomstandigheden op deelplatforms. Op die platforms, zoals Takeaway of Deliveroo, kan je eten bestellen, maar ook diensten van bijvoorbeeld een babysitter of zelfs een loodgieter. De universiteiten voerden hun onderzoek uit in het kader van het internationale onderzoeksproject Fairwork, dat platforms in 28 landen doorlicht.
Arbeiders die in die groeiende platformeconomie werken, bijvoorbeeld als maaltijdbezorger, hebben vaak geen duidelijk omlijnd arbeidsstatuut. Daardoor vallen ze tussen wal en schip. Sinds 2018 bestaat er in ons land een zogenaamd peer-to-peerstatuut dat bedrijven vrijstelt van socialezekerheidsbijdragen, en waarmee ze tot vorig jaar ook een voordeliger belastingregime genoten. Maar onder dat statuut kunnen arbeiders op die platforms veel minder rekenen op de wettelijk vastgelegde arbeidsvoorwaarden die traditionele werknemers krijgen.
Neem nu zelfstandigen die voor zo’n deelplatform werken. Zij krijgen vaak geen gegarandeerd minimumloon, of worden niet verzekerd voor arbeidsrisico’s. Ze worden vaak onderbetaald voor hun gepresteerde uren, of zelfs helemaal niet betaald. Bovendien hebben ze vaak weinig inspraak in hun werk, doordat ze zich bijvoorbeeld niet kunnen verenigen in vakbonden, en ook niet onder sectorale akkoorden vallen.
Nochtans werd er in februari een nieuwe arbeidsdeal die daar verbetering in zou moeten scheppen. Maar die heeft volgens de onderzoekers weinig zoden aan de dijk gebracht.
Meer zwartwerk door zorgplatformen
Het onderzoek zoomt in op vijf grote Belgische deelplatformen: de maaltijdbezorgers Takeaway en Deliveroo, Ring Twice (dat een hele resem diensten aanbiedt, van IT tot kappers) en de zorgplatformen Yoopies en Top Help (waar je bijvoorbeeld hulp aan huis, kinderoppas of bijles kan regelen). De onderzoekers spraken met arbeiders en verantwoordelijken van de platforms, en kenden elk platform vervolgens een score op 10 toe.
Vooral de nulscore van zorgplatformen Yoopies en Top Help valt op. Op die platforms kunnen mensen hun diensten aanbieden aan een bedrag dat ze zelf instellen. Maar zij zijn (onder andere) onvoldoende verzekerd voor arbeidsongevallen, verdienen geen gegarandeerd minimumloon, krijgen geen duidelijk omschreven arbeidscontracten en hebben ook onvoldoende inspraakmogelijkheden bij het platform waarvoor ze werken.
Deelplatformen zouden in principe een manier kunnen zijn om meer mensen aan werk te helpen, bijvoorbeeld voor nieuwkomers die wel iets kunnen, maar niet in de traditionele arbeidsmarkt aan de slag kunnen, omdat ze ondergekwalificeerd zijn. Maar zorgplatformen “negeren de bestaande regelgeving en doen informeel werk toenemen”, stellen de onderzoekers.
Lees: ze stimuleren zwartwerk, zoals ook bleek uit de getuigenis waar we dit stuk mee openden.
Takeaway en Ring Twice beste leerlingen van de klas
Al zijn er ook voorbeelden in de sector die het beter doen. Maaltijdbezorger Deliveroo en dienstenplatform Ring Twice bewijzen dat een minimumloon garanderen wél kan. Ring Twice doet dat door voor elke dienst een minimumprijs in te stellen waar de aanbieder niet onder kan gaan. Zo voorkomt het dat de marktprijzen ondergraven worden.
Takeaway neemt zijn werknemers dan weer onder een contract aan. Het is het enige onderzochte platform dat dat doet. Daardoor zijn Takeaway-koeriers onder andere verzekerd voor arbeidsongevallen. Het is ook het enige platform dat duidelijk omschreven arbeidsvoorwaarden aanbiedt.
De onderzoekers zeggen alle platforms gecontacteerd te hebben voor een reactie, maar enkel van Deliveroo antwoord gekregen te hebben. In die reactie noemt Deliveroo het onderzoek vooringenomen en inaccuraat, en zegt het dat het uitgaat van een traditioneel beeld van wat werk zou moeten zijn. "Gelukkig is het niet academisch onderzoek dat bepaalt wat aantrekkelijk en eerlijk werk is, maar de koeriers zelf", aldus Deliveroo.
In een reactie aan onze redactie gebruikt Ring Twice-CEO Jonathan Schockaert dezelfde verwoordingen als Deliveroo. Hij noemt de score van 4/10 die zijn platform kreeg "ontgoochelend", ookal tekende Ring Twice een van de betere scores op en werd het positief omschreven. "Het is duidelijk dat [de onderzoekers] de status van een werknemer 'beter' vinden dan die van een zelfstandige, terwijl ik denk dat beide statussen een goede bestaansreden hebben en de verwachtingen van verschillende mensen inlossen." Hij stipt ook aan dat hij de zelfstandigen die voor zijn platform werken, volgens de Belgische wet niet kàn verzekeren voor werkongevallen, maar dat hem dat wel punten heeft gekost in de analyse.
Onze redactie contacteerde ook de andere onderzochte platforms, maar zij bleken onbereikbaar, of reageerden niet vóór de publicatie van dit artikel.
Gretig
Fairwork hoopt dat dit onderzoek gebruikers en potentiële werknemers helpt om een bewustere keuze te maken voor een bepaald platform.
Maar het wijst er ook op dat het onderzoek rechtstreeks voor verandering zorgt in de sector. Zo heeft Ring Twice verschillende veranderingen doorgevoerd, en onder andere het minimumloon voor babysitters en pet sitters, oppassers voor huisdieren, verhoogd. Deliveroo zou volgens de onderzoekers ook “gretig” meewerken om de arbeidsomstandigheden van zijn koeriers te verbeteren.
Bron: vrtnws.be en De ochtend
