Wie wint: de taaie tante of het rode toverdrankje? - Ivan Ollevier

De Conservatieve premier Theresa May heeft het land afgereisd in haar blauwe campagnebus.  De socialistische Labourleider Jeremy Corbyn in een rode, afgewisseld met openbaar vervoer.

De Schotse (nationalistische) minister-president Nicola Sturgeon beperkte zich tot Schotland, want dat is het enige deel van het Verenigd Koninkrijk waar haar partij, de SNP, opkomt. Maar Schotland is behoorlijk uitgestrekt: Nicola verplaatste zich per helikopter, door de pers “de nicolopter” genoemd.

Vandaag gaan de Britten naar de stembus. Wat is de grootste verrassing van deze behoorlijk woelige en bewogen verkiezingscampagne?

Zonder enige twijfel de heropstanding van de enkele weken geleden nog verguisde Labourleider Jeremy Corbyn. Toen Theresa May op 18 april het land koud pakte met de aankondiging dat er op 8 juni parlementsverkiezingen zouden zijn, stond haar Conservatieve Partij nog twintig procentpunten voor op haar grootste rivaal, de Labourpartij.

Dat groeide kort daarna zelfs nog aan tot bijna drieëntwintig procent. Ze zou een monsterscore halen! Een aardverschuiving! May zou de socialisten vernietigen! Van de kaart vegen!

En kijk nu. De knalrode Jeremy Corbyn is er in die enkele weken in geslaagd om het gat net niet dicht te rijden. Vorige week was Labour de Conservatieven tot drie procentpunt genaderd, op de vooravond van de verkiezingen was de kloof weer iets groter geworden: zes tot zeven punt, sommige peilers zeggen twaalf punt. Niet genoeg om de Conservatieven van de winst af te houden, maar toch.

Rode toverdrank en U-bochten?

Welke toverdrank heeft Corbyn in hemelsnaam gebrouwen? Hij heeft het kledingadvies van zijn vroegere tegenstander David Cameron ter harte genomen. Die gaf hem ooit de raad zich een deftiger pak aan te meten en zijn das recht te trekken.

Maar hij heeft in de eerste plaats geprofiteerd van de klungelige campagne die May wekenlang heeft gevoerd. Ze maakte enkele U-bochten (onder meer over de ouderenzorg), en ze liet zich inpakken door de uitgesproken arrogante televisie-interviewer Jeremy Paxman. Een man die er nochtans geen geheim van maakt dat zijn hart bij de Conservatieven ligt.

Maar laten we Corbyn toch enig krediet geven. Hij heeft, om te beginnen, een heel trouwe aanhang. En zijn programma spreekt veel mensen aan: zijn plannen voor een hernationalisering van de spoorwegen deden veel pendelaars aangenaam verrast opkijken, hij wil meer geld pompen in de sociale voorzieningen, hij wil het studeren gratis maken.

Alleen de financiële onderbouw van dat programma deed veel wenkbrauwen fronsen. Want om dat allemaal te betalen, wil hij de belastingen verhogen, vooral de bedrijfsbelasting.

Sommige opiniepeilingen spreken elkaar tegen. De ene voorspelt een ruime meerderheid voor de Conservatieven, de andere een waarbij die hun meerderheid verliezen. Laten we dus maar uitkijken met de cijfers.

Toch is het een uitgemaakte zaak dat Labour het beter zal doen dan de eigen parlementsleden enkele maanden geleden nog vreesden. Corbyn heeft veel gebreken, maar die maken hem menselijker en authentieker dan May.

Dat neemt niet weg dat Theresa May bij nagenoeg alle klassen van de bevolking erg geliefd is. Willen de Britten een authentieke, empathische eerste minister, zoals Corbyn? Of willen ze een kundige, zij het enigszins kille, eerste minister die het land door het moeras van de brexit zal loodsen en bij de onderhandelingen in Brussel met de vuist op tafel zal slaan.

Ik ben geneigd om op het laatste te gokken. Theresa May is een taaie tante. Solide. Ernstig. Dat spreekt veel Britten aan.

Je moet heel ver in de geschiedenis teruggaan om een eerste minister te vinden die inspireerde door zijn medeleven en compassie. Cameron? Mmm… Gordon Brown? Hemeltje, nee. Tony Blair? Evenmin. Blair was geheel en al opgetrokken uit teflon. 

Tja, John Major. Een fatsoenlijke man. Bescheiden. Vriendelijk. Maar zijn partijgenoten, zijn ministers en de pers veegden de vloer met hem aan. “Ik heb een hele emmer stront op mijn bureau staan, en morgen stort ik die helemaal over uw hoofd uit,” zei een krantencommentator hem ooit.

Dan liever iemand die ferme taal spreekt, zoals na de aanslag op London Bridge en op Borough Market vorige zaterdag. Iemand die bereid is om de anti-terreurwetten te verscherpen, die bereid is om, op het randje van de wettelijkheid, het internet aan te pakken, iemand die bereid is om de moslimgemeenschap(pen) ongezouten haar mening te geven. “Genoeg is genoeg,” zei May op de drempel van 10 Downing Street. Het was veel Britten uit het hart gegrepen.

Hoewel ze tijdens de campagne meer dan eens een leugenaar is genoemd, hoewel ze nog enkele lastige vragen moet beantwoorden na de aanslagen in Manchester en Londen (Waarom hebben de inlichtingendiensten gefaald? Waarom mochten honderden Syriëgangers ongehinderd terugkeren?), blijft Theresa May de kandidaat die het meeste vertrouwen wekt.

Van haar partij zal het niet afhangen. Die wordt nog steeds geassocieerd met steile bezuinigingen, met een harteloos neoliberalisme. May (die haar eigen partij ooit “the nasty party” noemde) is zich daarvan bewust. Sommige van haar parlementsleden voerden zelfs campagne zonder de naam “Conservative” te gebruiken. Nee, ze maakten deel uit van “team May”.

Wat doen de Schotten?

Maar “team May” heeft geen antwoord op wat het wil met de kwestie-Schotland. Daar trekken de Conservatieven de relatief weinige Remainstemmers hun kamp binnen, en dat kan hen een opzienbarende comeback bezorgen in dit land met zijn uitgesproken progressieve nationalisme.

Maar het blijft een feit dat de Schotten zich grote zorgen maken over de brexit. Het zal uitkijken zijn naar het resultaat van de Schotse nationalisten: slagen die erin om hun nagenoeg almachtige positie (ze bezetten zesenvijftig van de negenenvijftig Schotse Lagerhuiszetels) te bevestigen?

En als dat gebeurt, komt er dan een tweede onafhankelijkheidsreferendum? Jawel. Vrij zeker. De Conservatieven zijn als de dood voor het uiteenvallen van het Verenigd Koninkrijk. Maar een alternatief hebben ze voorlopig niet.

Vanavond zullen veel Britten op de rand van hun stoel de uitslagennacht uitzitten.

Ivan Ollevier is UK-specialist van de VRT-nieuwsdienst.

Bron: deredactie.be