Omikron zou honderdduizenden in isolatie kunnen duwen: kan onze samenleving dan nog blijven draaien?

1. Welk omikronscenario mogen we de komende weken verwachten?

Viroloog Steven Van Gucht stelde gisteren dat hij de omikronpiek ergens midden januari verwacht. De modellen spreken dan van cijfers tussen de 30.000 en 125.000 besmettingen per dag. In het slechtste geval zitten dan een half miljoen mensen in 1 week in isolatie.

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) schetste een vergelijkbaar plaatje in "De ochtend" op Radio 1: "Neem nu de meest optimistische hypothese dat je gewoon een verkoudheidsgolf over het land heen krijgt: als honderdduizenden mensen tegelijk verkouden zijn, heb je een probleem om je samenleving te doen blijven draaien."

2. Kan je je daarop voorbereiden?

Als dat nog niet gebeurd is, moet het nu, vertelt ons professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven). Hij roept bedrijven, instellingen, organisaties en scholen op om hun continuïteitsplannen op scherp te zetten. "Die organisaties moeten nu kijken wat hun kritieke processen zijn en wat ze nodig hebben om de economische activiteit in stand te houden. Dat is belangrijk in ziekenhuizen, scholen en woonzorgcentra, maar ook in andere bedrijven."

Dat beaamt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van werkgeversorganisatie Voka. "Ook wij roepen vandaag op om zeker de komende uren en dagen nog eens goed na te denken over wat er moet gebeuren bij grote afwezigheid in bedrijven. Elk bedrijf moet vandaag best alles op een rijtje zetten."

3. Waren we daar dan nog niet klaar voor?

Heel wat organisaties zullen wel al voorbereid zijn, denkt Godderis. "In ziekenhuizen zijn ze tegenwoordig al voortdurend aan het kijken: welk personeel hebben we? Wat is er essentiële zorg? In die zin zijn zij dus normaal wel goed voorbereid."

Ook de meeste grote bedrijven hebben zulke "business continuity plans", bevestigt Maertens. "Heel wat sectoren zijn daarop georganiseerd en hebben die plannen de voorbije maanden geactualiseerd, omdat men met corona heel alert was." VBO-topman Pieter Timmermans treedt Maertens daarin bij, maar zeg niet te weten of alle bedrijven in dezelfde mate voorbereid zijn.

Wat met de kleinere bedrijven? "Kleinere bedrijven hebben misschien niet zo'n scenario uitgeschreven op papier, maar in kmo's weet iedereen vaak wel wat hij moet doen als bijvoorbeeld de CEO uitvalt of wanneer een bepaalde afdeling moet stopgezet worden door onderbemanning, ziekte of isolatie", denkt hij.

4. Hoe ziet zo'n plan eruit? Wat moet daarin staan?

"Heel concreet moeten bedrijven kijken welke activiteiten ze absoluut in stand willen houden", legt Godderis uit. "Wat is kritiek voor het bedrijf? Dat moet je in kaart brengen en daarop moet je plannen."

"Dat kan betekenen dat je extra personeel opleidt voor die kritieke processen, zodat je ook gemakkelijker vervanging kunt voorzien. Een tweede maatregel kan ook zijn om je personeel op te delen in specifieke groepen en die niet met elkaar te laten mengen, zodat er geen verspreiding van het virus kan zijn, via het werk, binnen eenzelfde groep mensen die een bepaalde activiteit moeten uitvoeren."

Timmermans oppert dat er misschien ook concrete afspraken kunnen worden gemaakt met de interimsector om in de komende weken snel vervanging te kunnen vinden voor medewerkers die uitvallen. "Maar voor profielen als IT'ers zal dat niet zo simpel zijn", vult Maertens aan. "Het zal dus vooral behelpen worden."

5. Welke economische impact mogen we in eerste instantie verwachten of vrezen?

Dat is nog koffiedik kijken. "Als er op 1 week tijd een half miljoen mensen ziek zijn, is het ondenkbaar dat dat géén invloed zou hebben op je economie, op je bedrijven, je zorg en je onderwijs", geeft Maertens toe. "Het wordt met een bang hart afwachten op wat er gaat komen. We gaan sowieso problemen krijgen, zoveel is duidelijk."

Maertens zegt zich het meeste zorgen te maken over de kettingreactie die de uitval van een bedrijf kan creëren. "Elk bedrijf kan natuurlijk voor zichzelf uitmaken wat er moet gebeuren om te blijven draaien. Maar elk bedrijf moet ook mee in de ketting. Het grote risico is dat, wanneer 1 bedrijf zwaar getroffen is, een hele ketting aan bedrijven dreigt meegesleurd te worden. Dat is nog een grotere uitdaging dan die 'business continuity plannen'."

Dreigt de toeleveringsketen van de bedrijven opnieuw verstoord te geraken, zoals we tijdens en na de eerste golf zagen gebeuren? Econoom Thierry Vanelslander (UAntwerpen) durft geen voorspellingen te maken, maar hij merkt op dat de logistiek in ons land in vorige coronagolven al bij al redelijk goed heeft standgehouden, "in tegenstelling tot in China bijvoorbeeld, waar zelfs havens werden stilgelegd". "In Vlaanderen zijn bij vorige golven ook mensen uitgevallen, maar heeft de logistiek zich al bij al kunnen aanpassen."

"Ik verwacht de grootste problemen daarom ook nu eerder in andere landen. Als in China een haven sluit, zal dat hier natuurlijk wel voor vertragingen zorgen. Maar na de toeleveringsproblemen van het voorbije jaar hebben veel bedrijven zich ook aangepast: ze hebben dichter bij Europa grotere voorraden aangelegd en zijn zo vaak ook afgestapt van die 'just in time'-strategie (waarbij de levering en productie zodanig op elkaar zijn afgesteld dat er nauwelijks voorraden nodig zijn, red.) die voordien problemen veroorzaakte."

6. Moet of kan de overheid iets doen?

Godderis denkt van wel. "Ook de overheid heeft kritieke processen en zal die oefening moeten maken. Dat is trouwens ook de opdracht die bijvoorbeeld de minister van Overheidszaken in het Verenigd Koninkrijk heeft gekregen: die moet scenario's uittekenen voor wanneer 5%, 10%, 25% van de mensen uitvallen gedurende een bepaalde periode."

Vandenbroucke geeft aan dat hij zich momenteel prioritair op de noodplannen voor de ziekenhuizen richt. Hij zegt dat hij alvast contact heeft opgenomen met Margot Cloet van zorgkoepel Zorgnet Icuro, "om samen na te denken wat we gaan doen als ziekenhuizen te maken krijgen met personeelstekort". "We hebben deze week ook vergaderingen met de huisartsen over wat we kunnen doen om huisartsenpraktijken te versterken. Maar samen met premier De Croo wil ik ook kijken wat er klaarligt aan noodplannen voor de rest van de samenleving."

Luister naar het gesprek met Frank Vandenbroucke in "De ochtend" 

Luister naar het gesprek met Hans Maertens in "De ochtend" 

Bron: vrtnws.be en De ochtend