De Wereld Vandaag
Onderzoeker studie UA over kernuitstap: “Zorg dat er meer zekerheid is over de vervangingscapaciteit”
do 3 feb. - 3:46
In maart - in principe op vrijdag 18 maart - moet de regering-De Croo definitief de knoop doorhakken: sluiten we al onze kerncentrales - zoals eerder voorzien was - of toch niet? In een scenario van sluiting moet België - naast onze hernieuwbare energie - onder meer rekenen op enkele extra gascentrales, die dan weer de CO₂-uitstoot zouden verhogen. Maar er is ook een mogelijke impact op de prijs en de bevoorradingszekerheid.
In een studie berekenden Kevin Mills, Johan Braet en Johan Springael van de Universiteit Antwerpen de mogelijke impact van een volledige kernuitstap. Ze keken daarbij vooral naar de betaalbaarheid van onze energie, en de bevoorrading, in de nieuwe energiemix. Dit zijn hun voornaamste conclusies.
1. Grotere afhankelijkheid, met dubbel gevolg
Na de kernuitstap blijft België zwaar afhankelijk van de import van energie, klinkt het. "Ongeveer een derde van de benodigde elektriciteit op jaarbasis - ongeveer 31 procent tegenover ruim 22 procent nu - zal moeten worden ingevoerd," stellen de onderzoekers. "Dit creëert een zware afhankelijkheid van de buurlanden en het is maar de vraag of zij daadwerkelijk over zulke overschotten zullen beschikken."
"We zien voornamelijk twee grote problemen", vertelt elektriciteitseconoom Kevin Milis: "Enerzijds een grotere blootstelling aan de internationale gasprijs met meer prijsonzekerheid en mogelijke prijsstijgingen. Anderzijds zullen we ook sterk moeten leunen op geïmporteerde elektriciteit met de vraag: gaan we beschikken over de capaciteit om die elektriciteit in te voeren? Maar zeker ook: gaat die elektriciteit beschikbaar zijn in de buurlanden wanneer we ze nodig hebben?"
2. Prijsstijging van elektriciteit om diverse redenen
Naast de afhankelijkheid van de gasprijs zijn er nog factoren die de prijs omhoog kunnen duwen, zeggen de onderzoekers. Een kernuitstap zou bijvoorbeeld een effect zal hebben op de grootte en de richting van de elektriciteitsstromen op het net. Als ons net hiervoor moet worden aangepast, zal dat "hoge en onverwachte kosten" met zich meebrengen, verwijzen ze naar studies uit het buitenland.
Over het gebruik van windturbines (waar België volop op inzet in een transitie naar groene energie) zeggen ze dat "deze steeds ondersteund moeten worden door grote investeringen in opslagcapaciteit zoals batterijen of vervangcapaciteit op basis van gas om hun onvoorspelbaarheid op te vangen. De nodige investeringen in zowel nieuwe productie- als opslagcapaciteit zorgen al gauw voor een stijging van de energiekosten van minstens 30 procent."
Als we veel hernieuwbare moeten integreren in onze nieuwe energiemix, zal dat ook kosten met zich meebrengen omdat de zogenoemde "systeemintegratiekosten" hoger liggen. "Als we naar 40 of 50 procent hernieuwbaar gaan, zullen die integratiekosten belangrijker worden dan de kapitaalkosten voor de installatie van windturbines en zonnepanelen", waarschuwt Milis.
Het aanpassen van het net aan een nieuwe elektriciteitsstromen kan "hoge en onverwachte" kosten meebrengen
Luc Pauwels: gas vormt prijsrisico, maar hernieuwbaar kan (snel) evolueren
VRT-energiespecialist Luc Pauwels vindt de hogere afhankelijkheid van gasprijzen in het totale plaatje inderdaad een risicofactor. De vraag stijgt in heel wat landen, zegt hij. "Wereldwijd staat dit product onder druk." Een hogere vraag kan leiden tot hogere prijzen.
Anderzijds moeten we sowieso inzetten op hernieuwbare energie, en blijkt die almaar goedkoper te worden. Pauwels wijst erop dat de dingen snel evolueren en we snel vooruitgang kunnen maken. "In het verleden is het met wind- en zonne-energie vaak veel sneller gegaan dan men had geprojecteerd."
De wetenschap evolueert, er is een "vooruitgangsoptimisme", zegt Pauwels. En technologisch kan het, een energiemix zonder kerncentrales. "Maar bij de kosten heb ik dus wel wat vragen."
3. Kans op black-outs of afkoppelingen
Anderzijds komt de bevoorradingszekerheid dus in het gedrang, en het scenario van black-outs (plotse uitval van de stroom door een overbevraging in combinatie met te weinig aanbod) doemt volgens hen opnieuw op. Ofwel, om een black-out te vermijden, kunnen er (gedwongen) tijdelijke afkoppelingen komen.
We hebben nog geen rekening gehouden met een toenemende vraag naar elektriciteit
De onderzoekers stippen bovendien aan dat er in deze simulatie rekening is gehouden met ons historische verbruik, en niet met het toekomstige, dat wellicht nog hoger gaat liggen, omdat we bijvoorbeeld meer elektrisch gaan rijden, of onze huizen klimaatvriendelijker gaan verwarmen met warmtepompen op elektriciteit.
"We hebben nog geen rekening gehouden met de te verwachten stijging van deze vraag als gevolg van de elektrificatie van het wagenpark, de verwarming van onze huizen en toenemende digitalisering," klinkt het.
4. Het klimaat
Tot slot is er ook nog het klimaataspect. In het kader van "Fit for 55" wil Europa drastisch de uitstoot van broeikasgassen verminderen om het klimaat te redden. Ook België moet mee in het bad. Maar zoals bekend doen de kerncentrales het op dat vlak goed.
De onderzoekers herhalen dat het moeilijker zal worden om de internationale doelstellingen te halen voor de vermindering van broeikasgassen. De haalbaarheid van die CO₂-doelstellingen "neemt sterk af", stellen ze. Kerncentrales hebben slechts een minimale CO₂-afdruk, in tegenstelling tot bijvoorbeeld gascentrales.
Hun algemene conclusie is dan ook dat de bevoorradingszekerheid na een (gedeeltelijke) kernuitstap in het gedrang komt met (mogelijk frequente) black-outs of afkoppelingen tot gevolg. "Daarnaast leidt de kernuitstap hoe dan ook tot een prijsstijging van de elektriciteit en neemt de haalbaarheid van de internationaal afgesproken CO₂-doelstellingen sterk af," luidt het.
Ze waarschuwen de regering ervoor om de uitdagingen niet te onderschatten: "Het onderschatten van de vraag naar elektriciteit, die de komende jaren zo goed als zeker nog jaarlijks zal stijgen, zal deze gevolgen enkel nog maar versterken."
Elia: "Op schema voor bevoorradingszekerheid"
Hoogspanningsnetbeheerder Elia zegt in een reactie dat hij er steeds over zal waken dat de bevoorradingszekerheid wordt gehandhaafd en verzekert dat hij daar op schema voor zit.
"De studie van de Universiteit Antwerpen is heel summier met een grote impact op de uitkomst (black-out). Deze studie modelleert enkel België terwijl ons land deel uitmaakt van een Europees geïntegreerd systeem", klinkt het.
Wij houden rekening met heel wat variabelen. Onze rapporten zijn robuust
De studie houdt volgens Elia ook geen of onvoldoende rekening met een aantal elementen. "Er is ook geen of onvoldoende rekening gehouden met het verwachte generatiepark, demand-side-response, de ontwikkeling van het toekomstige Europese elektriciteitsnet met bijkomende interconnectoren, de vraagevolutie door elektrificatie, adequacy criteria, simulatieschaarste, systeem onder stress, ... . Zaken waar onze bevoorradingsstudies wel rekening mee houden".
Elia heeft dus zijn twijfels bij de studie. "Als netbeheerder zijn wij expert in het berekenen van de bevoorradingszekerheid. We gebruiken hiervoor complexe berekeningsmethodes. We houden rekening met heel veel variabelen. Onze rapporten zijn dan ook zeer robuust", klinkt het nog.
Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'
