Ongelijkheidsrapport Oxfam: "Megarijken recupereren covidverliezen in recordtijd, miljarden anderen verarmen"

Het Oxfamrapport van 2020 laat zien dat COVID-19 de economische ongelijkheid in bijna elk land ter wereld tegelijk vergroot en dat voor het eerst sinds meer dan een eeuw.

De miljardairs van deze wereld hebben hun rijkdom tussen 18 maart en eind december 2020 met 3,9 biljoen dollar verhoogd, stelt het rapport. Oxfam zegt dat dit meer dan genoeg is om een COVID-19-vaccin voor iedereen te betalen en ervoor te zorgen dat niemand door de pandemie in armoede wordt geduwd.

Tegelijkertijd hebben de meest kwetsbaren in bijna elk land hun inkomen zien dalen tijdens de pandemie. Als gevolg daarvan zou het totale aantal mensen dat in armoede leeft in 2020 naar schatting met 200 tot 500 miljoen kunnen zijn toegenomen.

Uit een nieuw wereldwijd onderzoek onder 295 economen uit 79 landen, ook uit België, in opdracht van Oxfam blijkt dat 87 procent van de respondenten, waaronder gerenommeerde economen Jeffrey Sachs, Jayati Ghosh en Gabriel Zucman, een "toename" of "grote toename" van de inkomensongelijkheid in hun land verwachten als gevolg van de pandemie.

De pandemie en de huidige recessie - de ergste sinds de Grote Depressie - kwam er op een moment van al sterke wereldwijde ongelijkheid. Het Oxfamrapport laat zien hoe systemische ongelijkheden zoals het patriarchaat en structureel racisme, de gevolgen van de pandemie hebben versterkt.  

Vrouwen opnieuw het hardst getroffen

Vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de sectoren die het zwaarst door de pandemie zijn getroffen, met name in de eerstelijnszorg: zij maken 70 procent uit van de wereldwijde beroepsbevolking in de gezondheidszorg en sociale zorg.

Alleen al in de eerste maand van de pandemie hebben vrouwen in lage- en middeninkomenslanden, 60 procent van hun inkomen verloren zonder dat ze toegang hadden tot sociale bescherming zoals werkloosheidsuitkeringen.

De pandemie heeft ook wereldwijd een piek veroorzaakt in de zorgtaken die vrouwen opnemen, specifiek door de toegenomen zorg voor zieke familieleden en kinderen die niet naar school gingen.

Raciale ongelijkheid kost levens

Over de hele wereld zijn historisch gemarginaliseerde en onderdrukte groepen, zoals zwarten en inheemsen grotendeels uitgesloten van kwaliteitsvolle gezondheidszorg en sociale bescherming. De verwoestende resultaten zijn te zien in de sterk verschillende impact van de pandemie.

Afro-afstammelingen in Brazilië maken volgens het rapport 40 procent meer kans om te overlijden aan COVID-19 dan blanke mensen.  Bijna 22.000 zwarten en latino's in de Verenigde Staten zouden nog in leven zijn als zij dezelfde COVID-19 mortaliteitscijfers zouden kennen als hun witte medeburgers.

De meest kwetsbaren worden het hardst getroffen

Overal ter wereld hebben de armste regio's een hoger besmettings- en sterftecijfer gekend dan de regio's die er economisch beter voor staan.

In België blijkt uit onderzoek dat het sterftecijfer voor mannen van 40-65 jaar in de 10 laagste inkomensgroepen tot 5 keer hoger lag dan voor hun tegenhangers in de 10 procent hoogste inkomensgroep. Een van de redenen is dat de laagstbetaalde werknemers vaak niet de mogelijkheid kregen om thuis te blijven en zich niet bloot te stellen aan het virus. In de EU kon slechts 3 procent van hen thuis werken, terwijl 74 procent van de hoogst betaalde werknemers dat kon.

Volgens Oxfam toont het rapport aan dat de ongelijkheid die deze pandemie veroorzaakt niet onvermijdelijk is. De organisatie zegt dat door de juiste beleidskeuzes, de gevolgen van zo'n pandemie op lange termijn vermeden kunnen worden. Het rapport stelt dat sommige overheden tijdens deze crisis al positieve maatregelen genomen hebben.

Sociale bescherming

Meer dan de helft van de wereldbevolking had aan het begin van de pandemie geen toegang tot sociale bescherming. De noodmaatregelen die tijdens de pandemie zijn genomen, waren meestal van korte duur zoals eenmalige betalingen die niet in alle behoeften voorzagen en niet in staat waren om de gevolgen op lange termijn tegen te gaan. Hoewel hun noodmaatregelen van korte duur waren, slaagden sommige landen, zoals Bolivia, de Filippijnen en Namibië, erin 95 procent van hun bevolking te bereiken. 

Belastingen voor de rijken

Belastingen zijn voor landen de sleutel tot het mobiliseren van de broodnodige middelen om hun gezondheidsstelsels te versterken en de sociaaleconomische gevolgen van de crisis aan te pakken.  In Argentinië werd een buitengewone solidariteitsbelasting op de superrijken gestemd, die in 2021 meer dan 3 miljard dollar zou kunnen opleveren.

Eerlijke verdeling van de vaccins

Een kleine groep landen heeft de helft van het wereldwijde aanbod van de meest effectieve vaccins gekocht, terwijl ze slechts 14 procent van de wereldbevolking vertegenwoordigen. Regeringen zouden volgens Oxfam open toegang moeten eisen tot relevante patenten en technologie om ervoor te zorgen dat er voldoende vaccinvoorraden zijn om in alle landen in de wereld in de behoeften te voorzien.

Oxfam concludeert uit haar rapport dat overheden moeten investeren in gezondheidszorg en sociale bescherming. "Het is van het grootste belang dat regeringen wereldwijd niet de fouten van 2008-09 herhalen, toen 75 procent van de wereldbevolking door bezuinigingen werd getroffen,  waardoor de ongelijkheid werd aangewakkerd", zegt Aurore Guieu van Oxfam. "De coronapandemie toont aan hoe belangrijk overheidsinvesteringen in gezondheidszorg en sociale bescherming zijn wanneer een crisis toeslaat.”

Beluister het gesprek met Belinda Torres Leclercq in 'De Ochtend':

Bron: vrtnws.be en 'De Ochtend'

Lees ook: