Touché
“We versieren ons leven zoals een kerstboom: met drukte. Het belet het contact met jezelf en het neerdalen in de diepte”
zo 19 dec. - 1:02
Radiocollega Bart Stouten, of de Bard van Klara, is op 31 augustus met pensioen gegaan. Niet veel later kreeg hij de kans om een comeback te maken met het programma ‘De Tuin van Eden’, dat elke vrijdagavond op Klara te horen is. “Dat programma is toch wel speciaal voor mij”, vertelt Stouten. “Ik heb de kans gehad om dat meer dan 10 jaar te presenteren. Dankzij het programma heeft de poëzie een blijvende betekenis in mijn leven gekregen.”
Marcel Proust
Stouten is een man van het woord en de muziek, én een enorme fan van Marcel Proust. “Ik ben een enorme fan van het werk van Proust. Ik heb me altijd erg goed in zijn teksten kunnen inleven, aangezien ook hij zijn ouders verloren heeft en homoseksueel en astmaticus is. Hij heeft ooit gezegd dat muziek het sublieme voorbeeld is van wat communicatie tussen levende mensen zou kunnen zijn. En dan is radiopresentator, de plek waar woord en muziek samenkomen, toch wel een erg mooi beroep”, vertelt Stouten.
“De grootste les die Proust me ooit leerde was, dat je vandaag niet kan beslissen vanuit een ik die je niet meer bent. Je transformeert voortdurend en je bent niet meer dezelfde persoon als gisteren. We nemen heel vaak beslissingen vanuit een wezen dat we in het verleden waren en dat moet je vooral niet doen. Daar houd ik voortdurend rekening mee.”
Daarnaast helpen de teksten van Proust Stouten om de juiste accenten in het leven te plaatsen. “Je moet je eigen zin in het leven vinden én je eigen zin geven aan het leven. Ik doe dat door luisteraars te bedienen en gedichten te schrijven, maar iemand anders doet dat op een andere manier. We moeten onze eigen focus in het leven vinden en die koesteren”, aldus Stouten.
Verlies van dierbaren
In 1973, toen Stouten 15 jaar was, verloor hij zijn beide ouders en zus in een verkeersongeval. Hij overleefde het ongeluk. "Dat was even slikken. Ik heb jarenlang niet over het ongeluk gepraat en het verzwegen alsof het een taboe was, want ik wilde niet dat men medelijden met me had. Nadien had ik veel problemen en vragen. Het is op dat moment dat je ook jezelf voor een stuk moet redden. Ik heb dan mijn herinneringen kunnen filteren via oeuvres van Proust. Zijn stukken speelden in op de leegte die ik voelde. Ondanks dat ik hem nooit persoonlijk gekend heb, voelde hij meer aan als een vriend dan een auteur. Maar na het ongeluk begon er wel een heel nieuw leven voor mij. Dat moest wel. Ik moest vooruit en de knop omdraaien", aldus Stouten.
Als ik mijn vader nu zou ontmoeten, zou ik sorry zeggen
"Ik weet niet wat voor persoon ik geworden zou zijn als het ongeluk niet gebeurd was. Dat vind ik ook heel moeilijk om over na te denken. Als ik mijn vader nu zou ontmoeten, zou ik wel sorry zeggen. Wij hebben een aantal hevige discussies gehad vroeger waar ik veel onbehouwen dingen gezegd heb. Daar heb ik spijt van en daarvoor zou ik me willen excuseren”, vertelt Stouten.
De dood
Stouten kreeg enkele jaren geleden de diagnose van darmkanker, die hij overwonnen heeft. "Het idee dat je leven over een paar maanden zou kunnen eindigen, was moeilijk. Kanker is een ziekte waarmee je moet leren omgaan. En het was een beproeving die me van een aantal mogelijkheden beroofd heeft. Maar je moet de dood niet als vijand zien. De dood is in het leven. Ik heb er al veel mee moeten afrekenen. Je moet de dood niet altijd voor je uitschuiven. Mensen zijn bezig met het kweken van een sixpack en nemen allerlei voedingsmiddelen om slank te worden, maar je moet niet zo geobsedeerd zijn met je eigen lichaam. Je moet niet denken dat je eeuwig blijft leven. De dood komt en je moet erop voorbereid zijn. De dood is er dus je kan er maar beter rekening mee houden."
Terug naar eenvoud
Stouten houdt van eenvoud en leidt een spartaans leven. “Ik leef erg sober. Ik heb thuis bijvoorbeeld geen verwarming, dat helpt me om mijn geest scherp te houden. Als ik schrijf, mogen er geen afleidingen zijn. Geen warme temperatuur en geen alcohol, alleen een tafel, stoel en computer of schriftje heb ik nodig. Ik wil me niet laten afleiden door comfort.”
Kerstmis zou een periode van bezinning en eenvoud moeten zijn
Daarnaast vindt Stouten dat de kerstperiode te veel gericht is naar overdaad en te weinig naar bezinning. "Kerstmis zou een periode van bezinning en eenvoud moeten zijn. We versieren ons leven zoals een kerstboom: met drukte. Het belet het contact met jezelf en het neerdalen in de diepte. Dat wil ik niet. Ik wil contact kunnen aanknopen met de essentie zelf", vertelt Stouten.
Liefde
Net als Proust, is ook Stouten homoseksueel. “Ik vind geaardheid een non-issue. Ik zou nooit aan iemand op straat vragen wat zijn of haar geaardheid is. Dat vind ik iets persoonlijk. Maar ik vind wel dat als het ertoe doet, je eerlijk moet zijn. Als iemand me iets vraagt over mijn partner, ga ik niet liegen en vertel ik over mijn vriend.”
In het verleden heeft Stouten het erg moeilijk gehad met zijn geaardheid. “Toen ik mijn geaardheid leerde verwerken en aanvaarden, heb ik erg nare adviezen gekregen van mensen die ik benaderde met mijn probleem”, aldus Stouten. “Sommigen zeiden me dat ik toch maar moest trouwen, omdat het mijn plicht was om kinderen te verwekken en dat ik nadien toch kon scheiden. Anderen zeiden me dat er maar één oplossing was: zelfmoord. Uiteindelijk leerde ik een balletdanser kennen, die me erg goed opgevangen heeft en waar ik veel goede gesprekken mee gehad heb. Ik vond ook erg veel steun in de kunst, zowel in de beeldhouwkunst en literatuur, als in de filmwereld.”
De liefde is gediend met een zekere dosering. Het is beter om een bevoorrecht moment te reserveren
Stouten kent zijn vriend al 39 jaar, maar ziet hem maar twee uur per dag. "De liefde is gediend met een zekere dosering. Het is beter om een bevoorrecht moment te reserveren. Zo kan de liefde zich toespitsen op zijn mooiste kant en is er geen overtolligheid van plichtplegingen. Je komt tot een heel bijzondere vorm van liefde als je ze weet te concentreren", vertelt Stouten.
“We zijn allemaal de liefde. De liefde faalt vaak, als het bijvoorbeeld niet de verwachtingen beantwoordt. De liefde zit ook heel diep in jezelf. De liefde kan veel dingen doen en motiveren tot mooie zaken, maar je bent de liefde zelf. Vroeger kon ik niet zijn wie ik wou zijn en het heeft ook even geduurd voordat dat veranderd is. Maar nu ben ik de persoon geworden, die ik wil zijn”, besluit Stouten.
