“Ziektes worden vaak veroorzaakt door ongezond gedrag. We moeten meer inzetten op preventie."

De laatste 21 maanden waren voor Marc Noppen en zijn personeel niet bepaald gemakkelijk. “Het begint zwaar te worden”, vertelt Noppen. “Maar als ik aan mijn personeel vraag hoe het gaat, moet ik vaststellen dat het moraal nog steeds aanwezig is in Brussel. Mijn personeel doet nog steeds voluntaristisch zijn job, ondanks de vermoeidheid en de frustraties. Daar kan ik alleen maar mijn bewondering over uitspreken.”

Noppen werd dit jaar verkozen tot zorgpersoonlijkheid van het jaar. “Dat was een erg bijzondere verrassing, ik had het totaal niet verwacht. Ik vind het erg belangrijk dat je ook voor je zorgpersoneel zorg draagt. Ik heb geprobeerd om tijdens de eerste coronagolf telkens aanwezig te zijn op de werkvloer en mijn personeel zo goed mogelijk bij te staan. Dat speelt een belangrijke rol bij het bewaren van de controle en vertrouwen tijdens een crisis.”

‘Gewoon Anders’

In zijn boek 'Gewoon Anders' kijkt Noppen met een kritische blik naar het Belgisch gezondheidssysteem en beleid. "Het is belangrijk dat we altijd goed nadenken over de ‘waarom-vraag’. Waarom doen we de dingen zoals we ze doen. En ook: waarom worden mensen ziek. De gezondheidszorg kost ons 44 miljard euro. Van dat geld gaat maar 2% naar preventie. Daarnaast wordt 60% van de ziekenhuisbedden bezet door mensen die er eigenlijk niet moeten liggen, maar die er door ongezond gedrag toch terechtkomen. Ziektes worden vaak veroorzaakt door ongezond gedrag, zoals roken, drinken, onvoldoende beweging en overgewicht. We moeten daarom iets aan de bron van het probleem veranderen en meer inzetten op preventie en een gezonde levensstijl promoten", aldus Noppen.

Daarnaast wordt 60% van de ziekenhuisbedden bezet door mensen die er eigenlijk niet moeten liggen, maar die er door ongezond gedrag toch terechtkomen

“Dat geldt ook voor de coronacrisis. Gemiddeld genomen zijn mensen die op intensieve zorgen belanden met covid zwaarder dan anderen. Vaak spelen overgewicht en diabetes een grote rol. Ook hier moeten we nadenken over onze levensstijl en dat vertaalt zich ook in ons beleid. Het beleid moet meer inzetten op die promotie van een gezonde levensstijl.”

Wat roken betreft, is er al veel veranderd. “Er zijn reeds grote stappen gezet, maar we zullen nog enkele jaren de gevolgen zien van oude kettingrokers. Iemand die 35 jaar lang gerookt heeft en al twee jaar gestopt is, zal nog steeds de gevolgen van die verslaving met zich meedragen. Maar het is belangrijk dat we naar de toekomst kijken. Men rookt al veel minder dan vroeger, maar toch rookt zo’n 25% van de Belgische bevolking nog. Daar horen ook jonge mensen bij, wat erg jammer is, want hoe vroeger je begint, hoe moeilijker het is om te stoppen”, vertelt Noppen.

Individuele vrijheid

De afgelopen weken zijn er steeds meer betogingen tegen de huidige coronamaatregelen. “Ik begrijp perfect dat iemand baas wil zijn over zijn eigen lichaam, maar dit gaat verder dan onze individuele vrijheid. Naast 'liberté' heb je ook nog 'égalité' en 'fraternité'. Jouw individuele vrijheid eindigt waar die van de ander begint. En als die ander bijvoorbeeld kwetsbaarder is voor de gevolgen van corona, dan vind ik dat jouw vrijheid daar stopt en dat je rekening moet houden met de vrijheid van anderen. Dat is solidariteit en fraterniteit en dat mis ik in dit verhaal. Het zijn niet de jonge mensen die betogen die de hoogste kans hebben om te sterven, maar hun ouders en grootouders wel. Solidariteit is de basis van onze maatschappij en gezondheidszorg. Ik vind het vreemd dat dat besef van solidariteit er niet is”, aldus Noppen.

“Daarnaast vind ik het ook vreemd dat elke betoging het nieuws haalt, terwijl het vaak maar om een klein percentage van de Belgische bevolking gaat. Als je iets genoeg herhaalt, krijgt het de kracht van waarheid en evidentie en daar speelt de pers een belangrijke rol. Een bevriende journalist zei me dat, als deze crisis achter de rug is, we alle systemen tegen het licht zullen moeten houden. En dan gaat het ook over de rol van de pers, die soms een loopje doen met de waarheid.”

Ik ben een voorstander van de vrije meningsuiting, maar een mening is een mening en geen feit

“Ik ben een voorstander van de vrije meningsuiting, maar een mening is een mening en geen feit. Het is niet omdat ik meen dat de aarde plat is, dat dat zo is. Een mening heb je over dingen waar je de ware aard moeilijk van kan inschatten, maar in deze crisis zijn er zoveel feiten. En toch zijn er heel veel halve waarheden die op gelijke voet gezet worden met aantoonbare feiten. Dat is niet correct. Maar wat we weten, moet je ook uitleggen. Men zei al snel dat het rijk der vrijheid voor de deur zou staan na de vaccinatie, terwijl geen enkele wetenschapper dat bevestigd heeft. Het vaccin is bedoeld om zware ziektegevallen te reduceren en de gezondheidszorg te verlichten, niet zodat we naar een discotheek kunnen gaan. Opinie- en beleidsmakers moeten misschien ook eens nadenken over het totale plaatje en zich niet alleen beperken tot feiten”, verklaart Noppen.

Het einde van corona

Hoeveel virusvarianten zullen we nog moeten doorstaan voor alles weer zoals vroeger wordt? “Ik vrees dat we de komende drie tot vijf jaar nog met dit virustype zullen moeten leven. Dit virus zal niet verdwijnen na de vijfde, zesde of zevende variant. Daarom vind ik het belangrijk dat we kijken naar de middellange termijn, en dat mis ik in het debat. Hoe gaan we er als maatschappij mee omgaan? Gaan we discussiëren of het al dan niet brandt of gaan we branddetectoren installeren en daarop anticiperen. We weten reeds heel veel over het coronavirus, zo veel zelfs dat we bijna op voorhand kunnen inschatten wanneer er een piek zal plaatsvinden. Laat ons gebruik maken van die kennis en de burgers op een goede manier informeren zonder paniek te zaaien of valse hoop te geven”, aldus Noppen.

Om het aantal besmettingen constant te houden, moeten we zo goed mogelijk anticiperen

“Dat geldt ook voor de zorg, daar zullen we ook moeten veranderen. Eigenlijk is het net zoals het elektriciteitsnet. Daar wil je ook zo weinig mogelijk pieken en dalen. De lijn moet zo constant mogelijk blijven. Dat geldt ook zo voor de coronacrisis. Om het aantal besmettingen constant te houden, moeten we zo goed mogelijk anticiperen om te vermijden dat het systeem in elkaar zakt.”

Noppen heeft nog een laatste boodschap voor zijn medeburgers: “Leef zo gezond mogelijk.  Onthoud dat dit een airborn virus is en onthoud de simpele regels. Houd afstand, draag een mondmasker en blijf niet te lang met te veel personen in dezelfde ruimte. De epidemie ben jij en ik, als we met zijn allen ons aan deze regels houden, komen we er wel uit”, besluit Noppen.

Touché gemist? Abonneer je hier op de podcast.

Lees ook: