“Terrorisme heeft tot vriendschap geleid en dat is het sterkste antwoord dat je kan geven”

Anderhalf jaar geleden, aan het begin van de eerste lockdown, bracht Mohamed Ouaamari het boek ‘Groetjes uit Vlaanderen’ uit. In het boek stelt Ouaamari zich de vraag wie en wat de Vlamingen zijn. Kan en mag hij zichzelf zonder meer een Vlaming noemen? Hij beschrijft hoe zijn leven begon in 1991, drie maanden voor de eerste Zwarte Zondag, de verkiezingsoverwinning van extreemrechts. Met vlotte pen maakt hij de balans op, eindigend op de laatste Zwarte Zondag in 2019. Ouaamari houdt heel Vlaanderen, en zichzelf, een spiegel voor en gaat op zoek naar ongemakkelijke waarheden.

Ik heb een lasagne-identiteit. Al die lagen maken mij tot wie ik ben

In ‘Groetjes uit Vlaanderen’ spreekt Ouaamari over de lasagne-identiteit. “Lasagne bestaat uit verschillende lagen, net zoals onze identiteit. Mensen hebben de neiging om het concept identiteit te verengen naar hetgeen dat op de identiteitskaart staat. Je bent een Belg of een Marokkaan. Maar zo zitten individuen niet in elkaar. Ik ben een mens, moslim, Marokkaan, Europeaan, Belg, Vlaming, Antwerpenaar en zoveel meer. Al die lagen staan niet per se in concurrentie met elkaar, ze vullen elkaar aan", vertelt Ouaamari.

‘Groetjes uit Vlaanderen’

‘Groetjes uit Vlaanderen’ begint in 1991, het jaar van de eerste zwarte zondag en eindigt in 2019, het jaar van de laatste zwarte zondag. “Het is nooit mijn bedoeling geweest om mijn boek zo te laten beginnen en eindigen. Dat is pas tijdens het schrijfproces zo gekomen. Maar die laatste zwarte zondag was wel mooi meegenomen voor de structuur”, lacht Ouaamari.

Ouaamari wou in zijn boek vooral de Vlaamse identiteit onder de loep nemen. “Sinds de verkiezingen van 2014 is de term ‘Vlaamse identiteit’ heel prominent aanwezig in de politiek. Het debat gaat voortdurend over Vlaams zijn en wie wel of niet Vlaams is, maar ik stelde mij heel veel vragen daarbij. Wat betekent het nu écht om Vlaams te zijn?”

“Ik ben dan zelf op zoek gegaan naar die Vlaamse identiteit en wat het voor mij betekent. Ik wou een brief schrijven aan iemand die Vlaanderen niet kent, in een poging om uit te leggen wat Vlaanderen is. Uiteindelijk kwam ik op het idee om die brief te richten aan mijn overleden grootouders langs vaders kant, die nooit naar België gekomen zijn. Op die manier kon ik mezelf een spiegel voorhouden, door op beschrijvende wijze weer te geven wat het betekent om Vlaams te zijn.”

“Maar ik wou niet vrijblijvend zijn. Als je vraagt wat het betekent om Vlaams te zijn, krijg je erg uiteenlopende meningen. Zo heb je ook mensen in het linkse spectrum die zeggen dat de Vlaamse identiteit niet bestaat en een verzinsel is. Maar we leven nu eenmaal in een land met een Vlaamse regering en een Vlaams parlement, dus dat Vlaams speelt wel degelijk een rol. Het is dan ook denigrerend om te zeggen dat het niet bestaat. Dus ben ik verder op zoek gegaan wat Vlaanderen voor mij juist betekent en zo ben ik terechtgekomen bij Marc Reynebeau. Hij beschreef België als lasagne. Omdat België met zijn gelaagdheid van vele instituten bepaalt wie we zijn. En ik vond die lasagne-identiteit erg interessant om te kopiëren naar mijn persoonlijke beleving”, vertelt Ouaamari.

Jeugd

Ouaamari had het als kind niet breed maar heeft dat zelf nooit zo ervaren. "Ik wil geen zielig verhaal maken en zeggen dat ik iets gemist heb, want ik heb dat nooit zo ervaren. Wij waren arm op papier. Velen zeggen dan dat het de eigen schuld is en dat je maar moet werken als je rijk wil zijn. Maar het is vaak complexer dan dat. Mijn moeder werkte heel veel en toch waren we arm. Desondanks heb ik altijd eten en de beste schoolspullen gehad. Als ik terugkijk naar mijn jeugd, is er geen moment dat ik ongelukkig was.”

"Ik heb enorm veel liefde van moeder gekregen. Anderen hadden misschien alle rijkdom van de wereld, maar kregen geen liefde. Ondanks dat mijn moeder altijd werkte, was ze toch nabij. Ze heeft alles gegeven aan ons en daar ben ik haar nu nog steeds heel dankbaar voor", vertelt Ouaamari.

Arrestatie

Een aantal jaren geleden werd Ouaamari gearresteerd na een tweet die hij de wereld ingestuurd had. “Ik was voor de eerste keer aanwezig op een netwerkevent van ING. Aangezien het allemaal nog nieuw was voor mij, tweette ik de vraag of iemand goede tips kende om te leren netwerken, waarna ik een vervolgtweet stuurde dat ‘Allahoe akbar’ geen goede ijsbreker zou zijn. Iemand zei dan dat ik het toch moest proberen, waarop ik antwoordde dat bij die actie de hysterie zou uitbreken. Na die tweet stak ik mijn GSM weg en dacht ik er niet meer verder over na. Een halfuur later bevond ik me plots geboeid met mijn gezicht tegen de muur”, vertelt Ouaamari. “Ik dacht eerst dat ik in verband gesteld werd met Syriëstrijders, aangezien ik wel enkele mensen kende die vertrokken waren gedurende die periode, maar dan nog zou het een disproportionele aanpak geweest zijn. Toen ik opnieuw dacht aan de tweet dacht ik niet dat dat de reden was, omdat dat zo absurd zou zijn. Maar dat was het dus wel.”

Het was een pijnlijke vaststelling dat ik niets gedaan had, maar dat ik omwille van mijn naam en uiterlijk eruit gepikt werd

Ouaamari bracht enkele uren alleen in een cel door, voor hij uiteindelijk ondervraagd en vrijgelaten werd. Vandaag staat hij nog steeds achter wat hij gezegd heeft in zijn tweet. “ Ik vind dat het nog steeds kan. Wat ik tweette had niets te maken met een aanslag maar met de angst die rond de aanslagen heerst. Het was scherp gesteld en niet vrijblijvend maar ik sta er nog steeds achter. Ik heb geen fijne herinneringen aan die arrestatie overgehouden en het was vooral een pijnlijke vaststelling dat ik niets gedaan had, maar dat ik omwille van mijn naam en uiterlijk eruit gepikt werd. Ik heb lang nagedacht over waarom ik niet zo'n humor mag gebruiken en iemand anders wel. Doordat ik in Antwerpen ben opgegroeid, ben ik in mijn jeugd nooit met structureel racisme geconfronteerd geweest. Plots stap je één keer uit je bubbel en beland je in een politiecel. Dat was pijnlijk", aldus Ouaamari.

#sameneten

Na de aanslagen van 22 maart heeft Ouaamari via de oproep #sameneten op Twitter mensen bij hem thuis uitgenodigd. Volgens hem zijn gesprekken met nieuwe mensen soms onwennig in het begin, maar is het de essentie van een samenleving. "Iedereen heeft een manier om zijn ongenoegen te uiten. Ik had het idee dat terroristen willen dat er door hen haat en verdeeldheid in de samenleving ontstaat. Het enige juiste antwoord is dan om nee te zeggen en de deur open te zetten. Met die tweets heb ik nieuwe vriendschappen voor het leven gemaakt en dat vind ik toch heel mooi. Terrorisme heeft tot vriendschap geleid en dat is het sterkste antwoord dat je kan geven", besluit Ouaamari.

Touché gemist? Abonneer je hier op de podcast.

Lees ook: