COVID-19 kan grote impact hebben op spermakwaliteit: "Mannen die ziek waren, wachten beter even met kinderen"

De studie is eind juni opgestart door onderzoeksteam Femicare in samenwerking met het universitair ziekenhuis Antwerpen (UZA), het medisch laboratorium Antwerpen (AML) en ziekenhuis Oost-Limburg (ZOL). Het onderzoeksteam zoekt (nog altijd, zie onderaan dit artikel) mannelijke proefpersonen die een besmetting met COVID-19 hebben doorgemaakt. Zij staan dan een bloed- en spermastaal af voor het onderzoek. De studie is dus nog jong en volop bezig, maar toch zijn al enkele dingen naar voren gekomen.

Bekijk het verslag uit 'Het Journaal' en lees verder onder de video:

Zit het coronavirus in het sperma en is er een impact op de kwaliteit van sperma?

Professor Gilbert Donders (UZA), gespecialiseerd in gynaecologie en infectieziekten, legt uit waarom het onderzoek eigenlijk begonnen is: "Aan het einde van de eerste lockdown kregen we weer meer vrijheden. Geliefden konden elkaar terugzien. Wij vroegen ons af welke impact het coronavirus kan hebben via seks: zit het ook in het sperma, en kan het op die manier doorgegeven worden aan de partner? Corona is een RNA-virus, een type waartoe bijvoorbeeld ook ebola behoort. Van ebola weten we dat het virus ook in het sperma van mannelijke patiënten terug te vinden is."

Voldoende reden om dat nader te onderzoeken, dus. Maar er is meer: "Ten tweede willen we ook onderzoeken of het doormaken van COVID-19 een impact kan hebben op de kwaliteit van het sperma." In dit onderzoek gaat het om patiënten die hersteld zijn, maar dus wel COVID hebben doorgemaakt.

Op de spermakwaliteit is er al zicht - maar het is geen goed nieuws

Professor Donders heeft intussen al zicht op de eerste resultaten op basis van 26 onderzochte stalen tot nu toe. Nog niet over de aanwezigheid van het virus in sperma en eventuele overdraagbaarheid bij seksueel contact: daar hebben de onderzoekers nog geen bewijs voor gevonden- één Chinese studie zei eerder van wel, maar de proefpersonen zouden daar in de acute fase van de ziekte gezeten hebben, en een andere studie sprak het dan weer tegen. Maar professor Donders en zijn team hebben wel al informatie over de spermakwaliteit. En het is geen goed nieuws: de vruchtbaarheid kan fel verminderen.

Onderzoekers bekeken de genetische schade, de hoeveelheid sperma en de beweeglijkheid, de zwemkracht. "De schade is imposant", zegt de professor daarover. "We zien zeer frequent, bij een meerderheid van de stalen, schade optreden. Maar voor alle duidelijkheid: daarom ook niet bij iedereen." Mogelijk is er een verband met hoe zwaar een patiënt de ziekte heeft doorgemaakt, maar daarvoor is nog verder onderzoek nodig.

Uiteraard kunnen onderzoekers niet vergelijken met een staal van diezelfde persoon vóór die corona had, maar de schade is hoger dan gemiddeld verwacht zou kunnen worden. Het onderzoeksteam is geschrokken van de "dramatische terugval": het gaat wat betreft de aantallen zaadcellen om een daling tot 10 procent van wat normaal mag worden aangenomen. Maar ook de morfologie en de beweeglijkheid zijn aangetast. Er is sprake van DNA-schade bij de aanmaak, maar dat zou dus allemaal tijdelijk zijn.

Het onderzoek vond plaats bij 18- tot 70-jarigen, maar bijna de helft van de onderzochte stalen kwam van mannen jonger dan 35. De kwaliteit van het sperma neemt gemiddeld gezien sowieso af met de leeftijd, maar zelfs dan zijn de resultaten dus slecht te noemen.

Hoe snel herstelt het sperma zich?

Los van de bestaande schade na het doormaken van corona, is het ook de vraag hoe snel het sperma zich daarna weer kan herstellen. Koppels moeten er toch rekening mee houden dat het maanden kan duren eer het sperma weer genormaliseerd is, maar over dat aspect moet later nog meer duidelijkheid komen, omdat het onderzoek nog niet zo lang bezig is en verdere opvolging nodig is. Er wordt momenteel een periode van vier tot acht maanden genoemd voor herstel.

"We schrokken ervan dat het herstel zo traag gaat", zegt professor Donders daarover. "Maar we zijn wel positief over een goed herstel, al weten we niet waar het zal eindigen. Om die reden is het belangrijk dat we een volledige reeks kunnen onderzoeken." Toch wil hij koppels niet afschrikken: alleen moeten ze niet ongerust zijn als het even duurt eer de vrouw zwanger raakt.

We raden koppels met een sterke kinderwens aan om even te wachten als de man net COVID heeft doorgemaakt.

In dat kader heeft de professor een oproep voor koppels die een voor een kindje aan het gaan zijn: "Heeft de man COVID doorgemaakt, dan is het misschien toch aangewezen om even te wachten met die specifieke kinderwens." Seks hebben op zich kan uiteraard geen kwaad, voegt hij eraan toe, omdat de overdraagbaarheid van het virus via seks nog niet is aangetoond.

Eventuele potentiële schade voor de foetus is nog niet aangetoond, en voorlopig wijst niks in die richting, maar professor Donders wil daar toch een slag om de arm houden, omdat uit het verleden - bij andere ziekten - soms pas later nog dingen aan het licht zijn gekomen. "Hier is nog langetermijnonderzoek voor nodig."

Help mee aan het onderzoek

Omdat het onderzoek nog volop loopt en er nog proefpersonen gevonden worden, doet professor Donders graag nog eens een warme oproep aan mannelijke kandidaten die een besmetting met corona doormaakten, om zich te melden.

Hij benadrukt dat het geen pijnlijke of invasieve test is: kandidaten (mannen tussen 18 en 70) moeten bereid zijn een vers spermastaal af te leveren en moeten wat bloed laten trekken voor controle op antilichamen tegen het coronavirus. 

Je kan contact opnemen met het onderzoeksteam via deze telefoonnummers:

Femicare: 016/82.21.91 (Vraag naar Jente Reumers of Veronique Sempels)
UZA: 038/214 413 (Vraag naar secretariaat Prof. Dr. Gilbert Donders)
AML: 03/30 30 822 (Vraag naar Dr. Christophe De Puydt)

Beluister het gesprek met professor Gilbert Donders in 'De Wereld Vandaag':

Bron: vrtnws.be en 'De Wereld Vandaag'

Lees ook: