“De essentie van geluk is alles achterlaten en 100% in het nu leven”

Koen Broucke is een veelzijdig man. Van kunstenaar en historicus tot pianist en performer. Hij stelt zichzelf echter als een fundamenteel onderzoeker voor: “Al van kinds af aan was ik erg nieuwsgierig naar de oorsprong van dingen. Ik had dus ook al snel besloten dat ik geschiedenis zou studeren. Vragen als ‘Waar komen we vandaan en waar kunnen we naartoe gaan?’, vind ik erg intrigerend. Ik probeer steeds via een omweg en onrechtstreeks dingen te onderzoeken. Via omwegen kan je soms sneller tot de kern raken dan door die kern rechtstreeks te doorbreken”, aldus Broucke.

Het jaar van Paul van Ostaijen

Het jaar 2021 is het jaar van dichter Paul van Ostaijen. Op 22 februari was het 125 jaar geleden dat hij geboren werd en vierden we eveneens 100 jaar 'Bezette Stad', zijn bekendste bundel. Ook Koen Broucke is geïnspireerd door de figuur Van Ostaijen. “In 1927 trok Paul van Ostaijen van Antwerpen naar Miavoye in de Ardennen. Hij leed aan tuberculose en zou in het sanatorium Le Vallon een behandeling krijgen. Maar hij stierf er zes maanden later, alleen en berooid. In 2013 heb ik samen met schrijver Koen Peeters, journalist Pascal Verbeken en dichter Peter Holvoet-Hanssen zijn laatste reis opnieuw afgelegd."

Ze hebben een sigarendoosje met wat aarde meegegeven met de doodgraver. Het zou dus heel goed kunnen dat Van Ostaijen nog steeds op het winderige plateau in Anthée begraven ligt.

“Mijn vrienden en ik hebben tijdens onze reis onder andere het Sanatorium, zijn laatste kamer en zijn eerste graf bezocht. Zijn graf zou volgens enkele documenten al enkele keren verplaatst zijn, anderen zeggen dan weer dat zijn resten nooit verplaatst zijn. Zo zijn we ook te weten gekomen dat er helemaal geen herbegrafenis heeft plaatsgevonden, maar dat een sigarendoosje met wat aarde is meegegeven met de doodgraver. Het zou dus heel goed kunnen dat Van Ostaijen nog steeds op het winderige plateau in Anthée ligt, een plek die voor mij persoonlijk een bedevaartsoord is geworden", vertelt Broucke. "Toen ik Waulsort, het dorpje naast Miavoye, voor de eerste keer zag, was ik op slag verliefd. Het is een dorpje met een enorm rijke geschiedenis, zowel economisch als cultureel. Enkele jaren na onze reis heb ik dan een huis gekocht en sindsdien wissel ik tussen mijn verblijven in Oostende en Waulsort."

De Vlaamse regering heeft het originele manuscript van de dichtbundel ‘Bezette Stad’ van Paul van Ostaijen gekocht, waar het vanaf 27 maart te zien zal zijn in de voorstelling ‘Boem Paukeslag. Bezette Stad 100!’ in het Letterenhuis in Antwerpen. “Van Ostaijen is zelf berooid gestorven. Hij vond zichzelf wel de beste van zijn tijd en was heel gevoelig voor kritiek waardoor hij waarschijnlijk niet zo’n aangenaam persoon was. Op het einde van zijn leven had hij slechts twee vrienden. Door zijn laatste reis met drie vrienden af te leggen, heb ik net geleerd hoe fijn vriendschappen zijn met mensen die dezelfde passie delen.”

Verlies

De moeder van Broucke stierf onverwacht toen hij achttien jaar oud was. “Dat was een heel bizar moment”, vertelt Broucke. “Ik weet nog dat ik die avond bij een vriendin bleef slapen en haar, als het ‘zot polleke’ dat ik was, wou laten schrikken door naast haar bed neer te liggen en voor dood te spelen. Ze schrok zich rot en we lagen samen in een breuk van het lachen. Meteen daarna kreeg ik telefoon van mijn vader dat ik naar huis moest komen omdat mijn moeder overleden was en dat mijn nonkel me zou ophalen. Op weg naar huis heeft mijn nonkel, naar wie ik erg opkeek, een van de domste dingen gezegd: ‘Koen, jij bent de oudste. Jij moet je sterk houden voor je papa.’ De tranen die ik had moeten laten vloeien in de eerste dagen en weken zijn niet gekomen en hebben daardoor jarenlang gevloeid.”

“Na de dood van mijn moeder kreeg ik last van claustrofobie. Het feit dat zij totaal onverwacht gestorven was en het mij ook kon overkomen, werd een kwelling. Ik kon niet meer ontspannen in een gesloten ruimte met veel mensen zitten. In de aula’s zat ik altijd achteraan naast de uitgang. Als ik nu ergens naartoe ga, houd ik nog steeds rekening met de uitgangen van het gebouw, maar ik heb er wel mee leren omgaan. Je moet je angst vastnemen en dragen als een kroon en dan kan je ermee aan de slag gaan”, vertelt Broucke.

Door de vloeibare verf van het portret ontstaat die persoon in het nu

“Je leert uit je verlies. Veertig jaar na haar dood heb ik mijn moeder voor een tentoonstelling van vrouwenportretten voor het eerst geschilderd. Dat was een erg intens en bizar moment. Door de vloeibare verf van het portret ontstaat die persoon in het nu en dat was confronterend.”

Als pianist is het geen verrassing dat muziek een belangrijke rol in het leven van Broucke inneemt. Zo heeft muziek hem ook geholpen in een andere moeilijke periode in zijn leven, het verlies van zijn oudste zoontje. “Ons oudste zoontje is overleden aan een zeldzame erfelijke ziekte toen hij 3,5 jaar oud was. Tijdens zijn laatste maanden is muziek erg belangrijk geweest. Hij had enorm veel pijn en we merkten dat bepaalde muziek hem kalmeerde. Ook na zijn overlijden heeft muziek ons erdoor geholpen. Ik beluister die liedjes niet vaak, want ik wil niet dat de muziek slijt en de emotie zou weggaan als ik het te veel beluister. Die ervaring heeft me wel veranderd als persoon.”

“Met mijn andere zoon is het compleet anders. Hij is ondertussen 20 jaar, dus als we samen zijn, zijn we gelijk. Ik vind mezelf ook meer een coach dan een vader, omdat ik soms een afstandelijke houding kan aannemen. Ik vind dat kinderen een bepaalde vrijheid moeten krijgen. Daarnaast is het wel belangrijk om liefdevol aanwezig te zijn, ook al wordt er soms op die liefde getrapt. Maar ik vind het heerlijk als mijn zoon langskomt. We delen veel interesses. Hij studeert sportmanagement, maar speelt daarnaast intensief piano en geniet van wandelingen zoals ik. We kunnen samen over veel dingen praten en genieten van de mooie landschappen in Waulsort”, aldus Broucke. 

Schoonheid is soelaas

Schoonheid en kunst zijn twee erg belangrijke thema’s in het leven van Broucke. “Ik ben erg gulzig naar schoonheid. Ik omring me graag door schone warme mensen, kunst en oude klassieke materialen. De essentie van geluk is alles achterlaten en 100% in het nu leven. Je mag niet meer verlangen naar iets in het verleden of in de toekomst.”

"Schoonheid is soelaas. De kunsten spelen een belangrijke rol en de overheden moeten zien hoe belangrijk het is dat wij als kunstenaars actief zijn. Dat zou ook op een billijke manier gedeeld moeten worden, een billijke vergoeding voor noodzakelijke geestelijke voeding”, besluit Broucke.

Touché gemist? Abonneer je hier op de podcast

Meer Touché: