“Mensen doen zo hun best om erbij te horen. Maar als jij dat niet echt bent, dan loopt het vroeg of laat slecht af."

Voor André Pelgrims is het leven een dans naar vrijheid en een zoektocht naar je volle en vrije zelf. Die dans vindt zijn eigen vorm te midden van alle familiale, vriendschappelijke, professionele en maatschappelijke groepen waartoe je behoort. Deze groepen en hun leiders kunnen je hierin vertrouwen geven, anderen dagen je meer uit of staan gewoon in de weg. “Het onderwerp vroeg veel nuance en fijngevoeligheid”, vertelt Pelgrims. “Ik vond het erg belangrijk dat ik iets betekenisvol op papier kreeg. Ik wou het onderwerp ook niet overstijgen, dus het boek vertrekt vanuit mijn eigen persoonlijke ervaringen.”

‘Dansen naar vrijheid. De essentie van moedig leiderschap’

Pelgrims is vooral bekend in de wereld van leidinggevenden en organisaties, maar probeert met zijn boek ook het brede publiek aan te spreken. “We krijgen allemaal in ons leven te maken met groepsdynamiek”, aldus Pelgrims. “Door het woord ‘dansen’ in de titel te plaatsen, probeer ik meteen de kwetsbaarheid bloot te leggen. Maar dansen is veel meer dan dat. Het is de zoektocht naar je eigen beweging en daar gelukkig mee zijn. Het gaat over jou. Jij hebt je eigen dans en je eigen beweging. Dat is het pad dat we zullen volgen en dat soms moed zal vragen.”

“Het is eveneens een dans tussen onafhankelijk en afhankelijk zijn. Hoe kan ik mezelf niet verliezen in de relatie met de persoon tegenover me en hoe sluit ik mezelf ook niet te veel af. Het is de balans vinden tussen het één houden en het ander niet verliezen. Het is een illusie als je denkt vrij te zijn als je niets zegt, want dat betekent dat je vast zit in je relatie”, verklaart Pelgrims.

Een kuiken wordt uigebroed omdat er warmte is

Als je aan een groep denkt, dan denk je aan warmte, veiligheid en vertrouwen. “Als we aan deze waarden denken, dan denken we eerst aan onze eigen herinneringen als kind. Die warmte en veiligheid hebben we als kind ook nodig. Een kuiken wordt uigebroed omdat er warmte is. De essentie van liefde en warmte is aandacht en aanwezigheid. Dat is het begin van alle groei en vertrouwen.”

Toch kan je het gevoel hebben dat je niet jezelf voelt binnen een groep. We spreken dan over een splitsing. “Het verhaal start altijd als kind. Als kind wil je niet uit het nest gegooid worden, want dan ben je hulpeloos en verloren. Een kind voelt ook aan welk stuk van de persoonlijkheid welkom is en welk stuk minder welkom is. Als een creatieve losbol steeds gestraft wordt, dan zal hij dat gedeelte van de persoonlijkheid snel wegsteken en ontstaat er een splitsing. Om die splitsingen op te lossen, moeten we dus naar onszelf kijken en onderzoeken waar we het moeilijk mee hebben”, aldus Pelgrims.

Volgens Pelgrims is iedereen van kleins af aan op zoek naar dat groepsgevoel, maar is er vaak een verschil tussen wie je bent en wie je wil zijn. "Je mag jezelf niet verliezen in die zoektocht. Mensen doen zo hun best om erbij te horen, en veranderen soms hun hele uiterlijk of gedrag. Maar als jij dat niet echt bent, dan loopt het vroeg of laat slecht af", vertelt Pelgrims.

Jeugd

Pelgrims heeft voor zijn boek ook naar zijn eigen ervaringen uit zijn jeugd gekeken. “Soms leek het of mijn vader op een andere planeet leefde. Hij leefde voortdurend tussen de planeet van de magische kunst en de planeet van de banaliteiten, waar zijn gezin was. Het zorgde voor een enorm spanningsveld dat ons als gezin en mezelf getekend heeft. De spanningen binnen mijn gezin, mijn eerste groep, hebben mij gemaakt tot wie ik vandaag ben en hoe ik met groepen werk.”

Als een kind het niet ziet of het niet geleefd heeft, dan denkt het dat het niet bestaat of niet mag

“Ik heb als kind niet de ruimte gekregen om mijn eigen verhaal te vertellen. Ik wist niet wat troost was, want het werd me nooit gegeven. Ik ben van nature een warm mens, maar dat heb ik pas later ervaren. Als een kind het niet ziet of het niet geleefd heeft, dan denkt het dat het niet bestaat of niet mag”, vertelt Pelgrims. “Het was ieder voor zich, en dat gold ook voor de relatie tussen mijn zussen en ik. Ik heb pijn en lijden gezien en heb er niets tegen gedaan. Achteraf besef je pas dat dat niet goed was.”

“Het schrijven van mijn boek was voor mij helend. Door mijn eigen situatie te beschrijven en ernaar te kijken van buitenaf, heb ik de situatie betekenisvol kunnen maken. Als we alles beschrijven vanuit een slachtofferpositie, dan leren we niets bij. Maar als we kijken hoe we in die rol zijn beland, dan kunnen we er wel iets van leren.”

Sluipende virussen

Een groep zorgt vaak voor problemen, maar eigenlijk moet dat het omgekeerde te zijn. We horen voortdurend dat vergaderingen vermoeiend en energieslopend zijn, terwijl we eerder energie moeten putten uit vergaderingen. “Wanneer spreek je over een geslaagde vergadering? Dan moeten we kijken naar hoe we binnenkomen en buitengaan. Als je met meer energie buitengaat dan dat je bent binnengekomen, dan was het een geslaagde vergadering. Een groep dient niet om uit te putten, maar dat is helaas vaak niet het geval”, verklaart Pelgrims.

Pelgrims spreekt eveneens over sluipende virussen in zijn boek, zoals het Einsteinvirus. “De basis van veel groepen is te zwak. Groepen bieden te weinig aan individuen. Het verrijkt hen niet genoeg. Velen denken dat de groep functioneert omdat de groep moet functioneren. Maar net daarom zal de groep niet functioneren omdat hij te zwak is. Als je met een zwak lichaam een marathon wil lopen, stort je in. Als je met een groep, die een zwakke basis heeft, probeert te werken, ontstaan er virussen.

“Het Einsteinvirus is een virus dat opkomt op het moment dat te veel mensen de slimste willen zijn en daardoor voortdurend commentaar geven op elkaar. Virussen gaan altijd over jezelf. Het is een neurotische behoefte om jezelf sterk neer te zetten ten koste van de groepsenergie en het resultaat. Je gaat uit van je eigen ego en het zorgt ervoor dat de groep erg veel energieverlies lijdt. Om dit op te lossen moet je eerst kijken naar jezelf en waarom je zo reageert. Pas als de basis sterk is, is de groepsdynamiek ook sterk”, aldus Pelgrims.

Kunst van mediteren

Pelgrims is een man van veel ambities, maar zijn lichaam kon op een dag niet meer volgen. “Ik wou zoveel dingen, dat ik op een dag op instensieve zorgen ben beland. Soms denkt het hoofd alle informatie te hebben om het lichaam te sturen, maar het was mijn lichaam dat me heeft platgelegd. Dat moment heeft me wakkergeschud. Ik besefte dat ik inderdaad een lichaam heb waar ik naar moet leren luisteren. Het hoofdkwartier is niet het hoofd alleen, ook de intelligentie van het hart en de intelligentie van het lichaam leiden mee. Samen maken zij de beslissingen. Ik vertrouw mijn gedachten momenteel niet meer, omdat zij me bedrogen hebben. Maar het ziekteproces heeft me veel inzicht gegeven in waar ik fout zat”, vertelt Pelgrims.

Je staat stil bij wat er is en welke gevoelens je hebt

“Door meditatietechnieken ben ik aan het leren om naar mijn lichaam en hart te luisteren. We hebben allemaal een voortdurende ruis in ons hoofd. Gedachten, zorgen, plannen, lijstjes, enzovoort zorgen voor die ruis. Door te mediteren, probeer ik getuige te zijn van datgene dat in mijn hoofd en lichaam gebeurt. Ik voeg niets toe en neem niets weg, maar kijk ernaar. Je staat stil bij wat er is en welke gevoelens je hebt. Dat geldt ook voor bedrijven en organisaties. Heel wat leidinggevenden beseffen niet hoeveel ruis er is. Je mag pas een beslissing nemen als je de ruis van buitenaf kan bekijken. Maar net als langeafstandslopen, vraagt meditatie discipline en geloof om je lichaam te leren kennen.”

Maar bovenal helpt het om naar jezelf te kijken. “Bevrijd jezelf en kijk naar wat je angstig maakt. Het hoofdkwartier zit in je voeten en je voeten willen misschien dansen. Je hart wil kloppen op het ritme van je voeten en niet op het ritme van de angst in je hoofd. We zitten vast in die angst, die gemanipuleerd wordt en je voeten doen verkrampen. We worden teruggeplooid op overlevingsgedrag, terwijl we zoveel hebben rondom ons. Kijk naar buiten en dans je eigen leven, maar doe het niet vanuit angst”, besluit Pelgrims.

Touché gemist? Abonneer je hier op de podcast.

Lees ook: