Waarom gaan we vreemd?

De weinige cijfers liegen er niet om: een op de drie mensen krijgt vroeg of laat te maken met overspel. De cijfers lopen zelfs uiteen van 15 tot 80%!

Rika Ponnet houdt niet van het woord ‘overspel’, zegt ze in 'De Wereld van Sofie'. Ze vindt het te beladen, want je denkt al gauw in termen van slachtoffers en daders. Al wil ze daarmee zeker niet minimaliseren wat het doet met mensen. "Maar ik gebruik liever neutralere woorden zoals 'tweede relatie' of 'satellietrelatie'. Omdat we altijd starten vanuit die eerste verbinding, omdat dat altijd de basis blijft. Het helpt ook niemand om moraliserend naar overspel te kijken."

Is monogamie te veel gevraagd van ons? 

Vaak hebben we het ideaalbeeld van die ene grote liefde, die we hopen te vinden. Maar de praktijk is vaak anders. Is monogamie misschien te veel gevraagd voor ons? "Voor een aantal onders ons wel" zegt Ponnet. 

We worden ook veel ouder. Een heel leven met dezelfde partner wordt dan minder realistisch. "We evolueren ook als mens, en we zijn vandaag op een toch wat andere manier naar het huwelijk gaan kijken dan dat vroeger het geval was" zegt Ponnet. "Het is heel lang een economisch verhaal geweest. Een soort van maatschappijvormend instituut waarbij mannen en vrouwen zich verbonden om in een veilige context voor te planten en kinderen te krijgen.  Liefde, verliefdheid, een invulling van onze psychologische, seksuele en emotionele noden was een bijkomstigheid in het huwelijk. Maar de mens heeft die noden wel altijd gevoeld en het is ook logisch dat men daar een invulling voor zocht." 

Het huwelijk is heel lang een economisch verhaal geweest

Ook nu voelen we ons niet altijd bevredigd in ons huwelijk en in onze vaste relatie en gaan we een invulling zoeken voor die behoeftes op een tweede adres, zegt Ponnet.

Waarom gaan we vooral vreemd?

Waarom we een tweede liefde opzoeken? Door een teveel aan de relatie of net een tekort, vat Ponnet samen. "Vaak voelen mensen zich in hun eerste relatie, in hun huwelijk, wat versmacht.  Ze hebben het gevoel niet zichzelf te kunnen zijn. Een tweede relatie beginnen is dan een vorm van een ontsnappingsroute."

Een tweede relatie beginnen is een vorm van een ontsnappingsroute

Mensen zoeken die tweede relatie ook op omdat ze een tekort aan intimiteit ervaren. Het gaat dus zeker niet alleen om een gebrek aan seksualiteit, al wordt het daar vaak tot gereduceerd. "Het gaat altijd over een veel breder gevoelde intimiteit in die tweede relatie, die bovendien nog eens als heel intens wordt ervaren. Doordat het plaatsvindt in een bubbel geeft het ook altijd een bepaald soort van spanningsveld waar mensen naartoe kunnen", zegt Ponnet ook. "Je hebt het gevoel iets heel unieks met die andere te beleven, los van de wereld en los van het leven zelf bijna."

Kiest iemand er bewust voor om de minnaar of minnares te zijn? 

Waarom kiest iemand ervoor om minnaar of minnares te zijn?  Het is toch een positie die weinig te benijden valt? "Kiezen lijkt zo rationeel, en dat is het zelden" zegt Ponnet.  Maar voor mensen die zich niet meteen opnieuw voluit willen engageren na een lange relatie, komt het soms goed uit. "Ze hebben de lusten maar niet de lasten. Een gezellig etentje, de fijne seks maar niet zijn vuile sokken." Maar dat heeft  uiteraard ook zijn beperkingen. "Echte verbondenheid betekent hangt zeker ook samen met de mindere momenten kunnen delen."

Als je langere tijd minnaar of minnares bent, is er ook veel gemis, veel wachten op. Op dagen zoals Valentijn of Kerstmis zit je alleen. "Je krijgt 13 februari maar niet 14 februari. Je krijgt de dag voor Kerstmis maar niet Kerstmis zelf."

Eerst voel je je uitverkoren. Maar na een tijd groeit het gevoel : "Ik ben maar tweede keuze. Alle fijne en grote momenten zit hij netjes bij zijn familie en zit ik alleen te treuren in mijn fauteuil."

En wat betekent overspel voor de derde, de bedrogen partij?

Elke betrokkene betaalt een prijs, zegt Ponnet.  Vaak voelen vaste partners ook dat er iemand anders is, maar soms negeren ze het om hun veilige leventje niet te verliezen.

Het ontdekken van de geheime relatie is vaak de doodsteek van de tweede relatie, en ook voor de eerste relatie trouwens. "Maar in een aantal gevallen ook niet."

Je kan dan wel scheiden maar het blijft een zeer ingrijpende verlieservaring voor alle partijen, zegt Ponnet. Tweede relaties zorgen er soms ook voor dat de eerste relatie blijft bestaan. Met duidelijke afspraken. "We slapen apart, we leiden ons eigen leven. Maar we komen nog goed overeen, naar buiten toe zijn we nog steeds dat gezin dat het altijd geweest is." 

Komt een koppel er sterker uit als ze samen blijven?

Er is altijd een ingrijpende vertrouwensbreuk als ontrouw uitkomt.  "Dat doet enorm veel met mensen, dat is een enorm lijden" zegt Ponnet.  Maar sommigen besluiten toch samen te blijven. Ze bekijken de pijnpunten en vinden hun relatie opnieuw uit. De Belgisch-Amerikaanse relatietherapeute Esther Perel omschrijft dat heel mooi, volgens Ponnet: "Eigenlijk begin je aan een nieuwe relatie, een nieuw huwelijk.  Met nieuwe afspraken, nieuwe manieren om met elkaar om te gaan, met soms ook een realistischer beeld van wat het kan zijn en wie de ander is. En wie je zelf bent."

Beluister het gesprek met Rika Ponnet via Radio 1 Select. (Je vindt er de meest recente fragmenten van Radio 1)

Lees ook: